9-Mavzu. Fizioterapevtik muolajalar


Turli xil fizik vositalarning xususiyatlari va ularning issiq bilan ta



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/24
Sana16.01.2022
Hajmi0,64 Mb.
#372088
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24
Bog'liq
Fizioterapiya

Turli xil fizik vositalarning xususiyatlari va ularning issiq bilan ta

ʼ

sir Qilish 

uchun qo`llanilishi 

Peloidlar  (davo  balchigi)  —  geologik  jarayonlar  ta

ʼ

sirida  kosil  bo`lgan 



maxsus  tabiiy  moddalar  bulib,  maydalangan  xolda  davolash  maqsadida  vanna  va 

applikakiya  ko`rinishida  qo`llanadi.  Ba

ʼ

zida  bu  moddalar  noorganik  moddalar 




(loyli  parchalar,  tuzlar)  aralashmalari  va  organik  koldikdarning  chirishi  natijasida 

suv  xavzalarida  xosil  buladi.  Balchiqning  3  asosiy  turi  farkdanadi:  loykali, 

sapropel va torfli.  

Loykali balchiq mineral, noorganik balchiqka kiradi. U kora rangli, vodorod 

sulьfidli va ammiak xidli plastik malxamsimon massadir. Loykali balchiq ma

ʼ

lum 



mineral tarkibli suv kavzalari, dengiz, qo`llar tubida kosil buladi.  

Sapropel,  «chiriyotgan  balchiq,»  organik  peloid  bulib,  ochik  chuchuk  suv 

kavzalari  tubida  kosil  buladi.  Ular  yashil  rangli  liqildok  moddadir.  Sapropellar 

loykali  balchiqdan  tarkibida  organik  moddalarning  kupligi,  nam  tortishining 

kuchliligi, issiqki sakdab turish xususiyatining kattaligi va uni utkazuvchanligining 

pastligi bilan ajralib turadi.  

Torfli  balchiq  uzok  vaqt  davomida  usimliklarning  kislorodsiz  mukitda 

parchalanishi  natijasida  xosil  buladi.  Tarkibida  gumus,  smolasimon  moddalar, 

kremnezyom,  oltingugurtli  temir,  natriy  xlorid,  vodorod  sulьfidi  bo`lgan  torfli 

massa  xosil  bulish  jarayonida  balchiq  ichiga  chukadi  va  sekin-asta  zichlashadi. 

Davolash  maqsadida  ishlatiladigan  torf  maksuloti  kaftga  kisganda  barmokdar 

orasidan oson sirgalib utishi, lekin bunda undan suv ajralmasligi kerak.  

Davo  balchig`ining  terapevtik  samarasi  harorat,  mexanik  (bosim, 

ishqalanish) va kimyoviy (teri orkali organizmga kiradigan gaz, ionlar, uchuvchan, 

radioaktiv moddalar) ta

ʼ

sirlarning uygunlashishi bilan boglik. 



Balchiq  muolajaga  umumiy  reakkiya  tana  harorati  ning  kutarilishi,  pulьs 

tezlashish, nafas tezlashishi, charchash kissining  paydo  bulishi, kuvvatsizlik bilan 

namoyon buladi; zararlanish uchogining faollashishi ektimoli bor (masalan, upkada 

sil uchogining avj olishi). Maxalliy reakkiya balchiqning bevosita ta

ʼ

sirida badanni 



zararlangan joylarda jarayonni zurayishi va ogrikning kuchayishi bilan ifodalanishi 

mumkin, shundan so`ng  odatda akvol yaxshilanadi (uchokdi reakkiya). Bemorning 

xolatini  inobatga  olib  balchiqning  davolash  xususiyatlaridan  tugri  foydalanilsa, 

uning umumiy va mahalliy  ta

ʼ

sir doirasi anikdanadi. Organizmga salbiy va zararli 



ta

ʼ

sir kursatuvchi xususiyati bartaraf qilinadi.  



O`tkir  yallig`li    jarayonlar, xavfli  usmalar,  sil, qon    aylanish  buzilishlarida, 

yurak-tomir  sistemasi  kasalliklarida,  nefrit  va  komiladorlikda  balchiq  bilan 

davolash man qilinadi.  

Balchiq  bilan  davolash  badanning  cheklangan  joylariga  balchiqdi  kulcha 

(applikakiya)  ko`rinishida  va  umumiy  balchiqdi  vannalar  ko`rinishida  qo`llanadi. 

Balchiqkan  foydalanishning  qo`yidagi  oralik  usullari  tarkalgan:  «shim»  —  tos  va 




oyoq sokasiga; «trusik» — tos sokasiga; «yoka», «eng», «etik», «kulkop». Ba

ʼ

zida 



applikakiyalar urniga balchiqdi kopda priparkalar (kataplazmalar) qo`llanadi.  

Mahalliy    balchiq  bilan  davolashning  texnikasi:  kushetkaga  adyol  solinadi, 

uning  ustiga  choyshab,  so`ng  ra  kleyonka,  ustidan  bir  bulak  dagal  mato  yoziladi. 

Mato  ustiga  5—10  sm  kalinlikda  isitilgan  balchiq  solinadi.  Badanning  kerakli 

kismiga yupka qilib balchiq surtiladi va balchiqdi kulcha ustiga qo`yiladi, balchiq 

bilan koplanadi va barcha solingan matolarga kavatma-kavat o`raladi. Balchiqning 

harorati  ,  applikakiyaning  davomiyligini  shifokor  belgilaydi.  Muolajadan  keyin 

badan  ilik  suv  bilan  yuviladi.  Davolash,  odatda  kunora  o`tkaziladi,  bir  davolash 

kursida 6—12 ta muolaja 

Loy  uzining  fizik  xususiyatlariga  kura  (issiqdikni  qabul    qilish,  issiq 

o`tkazish)  loykali  balchiqka  yakin.  Uni  peloidlarning  boshka  turlari  yuk  joyda 

muvaffakiyat  bilan  qo`llash  mumkin.  Loy  —  kremnezyom  va  glinozyomning 

kalloid gidratli turli xil TOF mineral jinslarning aralashmasidir.  

Balchiq  bilan  davolashga  umumiy  Ko`rsatmalar:  tayanch-hidrakat  apparati, 

periferik asab sistemasi, kichik tos a

ʼ

zolarining surunkali yalliglanish kasalliklari.  



Qizdirilgan    loy  harorati    bilan  va  mexanik  ta

ʼ

sir  etadi.  Muolajalar  patologik 



jarayonga  stimullovchi  va  trofik  nerv  tolalari  periferik  bulagining  tiklanish 

jarayonini tezlashtiradi.  

Ishlatishdan  oldin  loy  kuritiladi,  diametri  2—3  mm  teshikli  elakdan 

o`tkaziladi va bir tekis qo`yuk massa kosil bulguncha 10% li osh tuzi eritmasi bilan 

korishtiriladi  (1  l  suvga  6—7  kg  loy).  Loy  chelakda  suvli  kammomda  44—46°S 

gacha kizdiriladi, kulcha yoki  mahalliy  vannalar ko`rinishida maxsus yashiklarda 

ishlatiladi. Muolajaning davomiyligi 20 dan 30 dakikagacha. Muolajadan keyin loy 

koldikdari ilik suv bilan yuvib tashlanadi. Davolash kunora o`tkaziladi, bir kursda 

10—20 ta muolaja.  

Qum  loyga  nisbatan  yuqori  gigroskopik  va  kam  issiqdik  o`tkazish 

xususiyatiga ega. Qumli vannalar dengizoldi kurortlarida ishlatiladi.  Qumli vanna 

bugim,  kichik  tos  a

ʼ

zolarining  surunkali  kasalliklarida,  belangida  tavsiya  qilinadi. 



Issiq qumli vannadan keyin tana harorati  kutariladi, ter ajralishi kuchayadi, pulьs 

va  nafas  tezlashadi.  Yuvilgan  quruq  qum  katta  teshikli  elakdan  o`tkaziladi  va 

kerakli  hidroratgacha  kizdiriladi.  Uy  sharoitida  qum  plitada  yoki  duxovkada 

kizdiriladi.  Bemor  qizdirilgan    qum  bilan  to`ldirilgan  vannaga  (uzun  ikki  devorli 

yashik)  o`tkaziladi  va  5  sm  kalinlikda  issiq  qum  bilan  koplanadi  (kukrakdan 

tashkari).  Qumning  harorati    45—50°S,  vanna  davomiyligi  20—30  min.  Vanna 




choyshab  va  adyol  bilan  yopiladi.  Muolajadan  keyin  bemor  ilik  dush  qabul  

qilgach, yotib dam oladi.  

Mahalliy vannalar devori ikki kavatli yogoch yashiklarda o`tkaziladi.  

Qumli  grelkalar  ishlatiladi:  yuvilgan  va  elakdan  utkazilgan,  tovada 

qizdirilgan    qum  kopchaga  solinadi  va  terining  zararlangan  joyiga  qo`yilib,  issiq 

rumol yoki adyol bilan yopiladi. Parafin — neftь  maksulotlari va kungir  qumirga 

kayta  ishlov  berib  olinadi  va  u  yuqori  molekulali  uglevodorodlar  aralashmasidir. 

Erish  temperaturasi  45—52°S.  Parafin  uzining  fizik  xususiyatlari  —  issiqdikni 

kam uzatish, kup sakdashi, erish temperaturasining  bilinmasligi va kompressining 

ta

ʼ



siri tufayli davolash amaliyotida keng qo`llaniladi.  

Parafin bilan davolash: parafin davo maqsadida, asosan, applikakiya, boglov, 

vanna  yoki  nikob  kolida  qo`llanadi.  Parafin  mahalliy    qo`llanganda  suriluvchi, 

ogrik  koldiruvchi  va  antispastik  ta

ʼ

sir  kursatadi.  Parafin  bilan  davolash  ta



ʼ

sirida 


tukimalardagi  moddalar  almashinuvi  kuchayadi,  qon    va  limfa  aylanishi 

yaxshilanadi, teri elastik va muloyim bulib koladi.  

Parafin bilan davolash bugim, musqo`llarning urtacha o`tkirlikdagi surunkali 

kasalliklari,  lat  yeyish,  sekin  bitadigan  yaralar,  tendovaginit,  chandik,  nevrit, 

nevralgiya,  ayollar  jinsiy  a

ʼ

zolarining  surunkali  yalliglanish  jarayonlarida 



tayinlanadi.  

Parafin  suvli  xammomda  kizdiriladi  (ochik;  olovda  qizdirilgan  da  havoda 

qo`yindi  paydo  buladi  va  ajralib  chikayotgan  uchuvchan  moddalar  yonib  ketishi 

mumkin).  Kizdirish  vaqtida  6yF  qon  densakiyalanganda  parafinga  suv 

tushmasligini  kuzatib  borish  kerak.  Suvning  issiqdikni  o`tkazish  xususiyati 

parafinnikidan yuqorirok bo`lganligi sababli, suv va parafinning bir xil haroratida 

(masalan 52—53°S), bitta suv tomchisi terini qo`ydirishi mumkin.  

Parafin qo`yishning bir necha usullari mavjud:  

1. Xar xil kattalikdagi  kistirmalar  (bir necha kavat  tiqilgan doka  va orasida 

paxta,  parafin  bilan  birga)  isitgich  ichiga  qo`yiladi.  Kistirmalar  eritilgan  parafin 

bilan shimdiriladi. Past  haroratli  parafin  bilan  shimdirilgan katta  kistirma  terining 

ta

ʼ



sirlanishi  kerak  bo`lgan  joylarig  a  qo`yiladi,  yuqori  haroratli  parafi  n  bilan 

shimdirilgan  (2—4  ta)  kichikrokdari  esa  uning  ustiga  kavatma-kavat  qo`yiladi. 

Kistirmalar  yumshok  kleyonka  bilan  yopiladi,  ustidan  choyshab  yoki  adyol  bilan 

o`raladi. Parafinning harorati  52—53°S va undan yuqorirok- Muolaja davomiyligi 

30—40  dakikadan  1  soatgacha.  Muolaja  tugagandan  so`ng    kotib  Kolgan  parafin 



teridan oson kuchiriladi. Teri qizargan, paypaslab kurilganda ilik, ba

ʼ

zida yirik ter 



tomchilari bilan koplangan buladi.  

2.  Kyuveta  yoki  tunuka  tovaga  chekkalarining  usti  bilan  kleyonka  solinadi 

(kyuveta chetining balandligi 5 sm, kulcha kalinligi 3—4 sm). Parafin eritiladi va 

kyuvetaga  qo`yiladi.  Kulchaning  tashqi  yuzasi  kotib  koladi,  ichida  parafin 

kiselsimon  xolatida  sakdanib  koladi.  Kulcha  kyuvetadan  kleyonka  bilan  birga 

chikarib  olinadi  va  terining  kerakli  joyiga  qo`yiladi,  ustidan  choyshab  yoki  adyol 

bilan o`raladi. 

3.  Eritilgan  parafin  yassi  chutka  bilan  teriga  tez  va  bir  tekisda  bir  necha 

kavat surtiladi. Parafinning teriga tegib turgan katlami unga issiqdikni tezda beradi 

va teri harorati   darajasida  Ximoya  katlamini kosil  qiladi. Katlamlarning umumiy 

kalinligi 1 sm gacha. Ustidan choyshab yopiladi va urab qo`yiladi.  

4. Oyoq va kul kaftlarini davolashda ularga moe shakldagi fanerli yashiklar 

yoki  kleyonkali  Kopchalarni  (kiset  shaklida)  ishlatish  mumkin.  Kasal  kul  yoki 

oyoqka parafin yupka katlam qilib surtiladi va eritilgan parafinga botiriladi.  

5.  Yuz  terisi  kasalliklarini  davolashda  kosmetika  amaliyotida  parafinli 

nikoblar qo`llanadi.  

Parafin bilan davolash kunora yoki kar kuni o`tkaziladi, davolash kursi 5—

25 muolajadan iborat.  




Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish