Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

Oqimli yig’ish 

sharoitida bajariladigan operatsiyalar ishlab chiqarish taktiga mos ravishda 

(teng  yoki  bo’linadigan)  operatsiyalarga  bo’linadi.  Yig’ish  operatsiyalari  uchun  sarflangan 

vaqtni  ishlab chiqarish taktiga  moslash uchun quyidagi texnologik  va tashkiliy  ishlarni  bajarish 

mumkin: 



 

operatsiyalarni bajarish uchun ishchilar sonini orttirish; 



 

maxsus moslamalar va asboblardan foydalanish; 



 

yig’ilayotgan detallarni avvaldan yig’ma birikmalarga yigib olish: 



 

texnologik  jarayon  operatsiyalarini  birlashtirish  yoki  bir  yoki  bir  necha 

operatsiyaga bo’lib yuborish; 



 

yig’ish  oqimida  ishni  parallel  ravishda  boshqarish  ishchi  o’rinlari  yoki 

tizimlarida olib borish. 

Yig’ish konveyerining asosiy ko’rsatkichlari harakat turiga bog’liq ravishda hisoblanadi. 

Agar  mahsulot  uzluksiz  harakatlanuvchi  konveyerda  yig’ilsa,  uning  takti  t

k

  ishlab  chiqarish 

taktiga 



i.ch

 teng bo’ladi 



i.ch

=

 

t

k

,  (min)  

 

 

(7.4) 

Yig’ish ishlari davriy harakatlanuvchi konveyerda bajarilsa u holda ishlab chiqarish takti 



i.ch

  konveyer  takti  t

k

  bilan  mahsulotni  tashish  uchun  sarflangan  vaqtning  t

k

  yig’indisiga  teng 

bo’ladi: 



i.ch.

=t



k

=t

t

,  (min) 

 

 

(7.5) 

Uzluksiz harakatlanuvchi konveyerning tezligi: 

V= l /



i.ch

 = l /t

k

,  (m/min), 

 

(7.6)

 

bu yerda 

l - 

ikki ish o’rni orasidagi masofa, m. 

Davriy  ravishda  harakatlanuvchi  konveyerning  tezligi  bir  ish  o’rnidan  ikkinchi  ish 

o’rniga mahsulotni tashish vaqti t

k

 ni hisobga olgan holda 

V= l /t

k

,    (m/min),    

 

(7.7)

 

Davriy  harakatlanuvchi  konveyerda  ikki  ish  o’rni  orasidagi  masofa  L  mahsulotni 

o’lchamlariga  bog’liq  holda  teng  bo’linuvchi  qilib  qabul  qilinadi.  Uzluksiz  harakatlanuvchi 

konveyerda  L  operatsiyani  bajarish  uchun  sarflangan  vaqtni  inobatga  olib  aniqlanadi  va 

operatsiyalarda bir-biridan farqli bo’ladi. 

Oqimli  yig’ish  jarayonida  konveyerni  uzunligi 

t 

ishchi  o’rinlar  soni 

i

  va  ular  orasidagi 

masofa L ni ko’paytmasidan iborat. 

L=i t, (m).  

 

 

 

(7.8) 

Uzluksiz harakatlanuvchi konveyerda yig’ish uchun sarflangan umumiy vaqt 

T

y

=i



i.ch

=it

k

, min.  

 

 

(7.9) 

---

Davriy ravishda harakatlanuvchi konveyerda yig’ish uchun sarflangan vaqt operatsiyalar 

uchun  sarflangan  vaqt  bilan  mahsulotni  konveyerda  harakatlanishi  uchun  sarflangan  vaqtlar 

yig’indisiga teng bo’ladi: 

 

T

y

=it

k

+t

t

(i-1), min 

 

 

(7.10) 

 

O’tkazilgan  hisoblar  shuni  ko’rsatadiki  konveyerni  asosiy  ko’rsatkichlarini  hisoblashda 

ishlab  chiqarish  takti  alohida  ahamiyatga  ega.  Bundan  tashqari,  konveyerni  uzunligi  ishlab 

chiqarish binosining kattaligi bilan cheklanish va ishchi o’rinlar sonini operatsiyalar soniga teng 

bo’lishi  kabi omillarni hisobga olish kerak. 

Bevosita yig’ish uchun sarflangan vaqtni tavsiflash koeffitsiyenti K

y

 aniqlanadi: 

 

,

.

.

у

п

оп

й

оп

й

й

Т

Т

Т

Т

К







  

 

 

(7.11) 

 

bu  yerda:  T

y.op

  –  yig’ish  operatsiyalaridagi  bevosita  yig’ish  uchun  sarflangan  vaqt,  min;  T

t

  – 

birikmalarni  yig’ish  uchun  sarflangan  vaqtni  umumiy  yig’ish  takti  bilan  yetarli  mos  kelmasligi 

sababli texnologik  jarayonning bajarishdagi to’xtashlar uchun sarflangan  vaqtning T

t.t

 – boshqa 

sexlar ish unumdorligini umumiy yig’ish taktiga yetarli mos kelmasligi tufayli to’xtashlar uchun 

sarflangan vaqt, min. 

Oqimli yig’ish jarayonlarini loyihalashda texnologik jarayonning to’xtashga olib keluvchi 

barcha  omillarini  yo’q  qilishga  erishishi  zarur.  Bu  holda  uzluksiz  harakatlanuvchi  konveyer 

uchun K

y

=1. Konveyer davriy ravishda harakatlansa K

y



0,95 bo’lishi  maqsadga  muvofiq.