Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

O’rganilgan materialni mustahkamlash uchun savollar.

 

 

1.

 

Tishli gildiraklarning qaysi turlarini bilasiz? 

2.

 

Tishli gildiraklarni tayyorlashda ularga qanday texnik talablar qo’yiladi? 

3.

 

Tish  gildiraklari  qaysi  materiallardan  tayyorlanadi  va  ular  uchun  zagotovka  turlarini  sanab 

bering? 

4.

 

Tishli gildiraklarni turlari bo’yicha mexanik ishlov be-rish ketma-ketligini keltirib uting. 

5.

 

Tishli gildiraklarni qaysi usullari yordamida nazorat qilinadi? 

 

 

---

13-Mavzu  

TIPAVIY DETALLARGA ISHLOV BERISH KOMPLEKS TEXNOLOGIYASI 

TANASIMON DETALLARNI TAYYORLASH TEXNOLOGIYASI 

 

13.1.  Detallarni  sinflarga  bo’lish  asoslari.

 

Qutisimon  detallarning  xizmat  vazifalari, 

tayyorlash bo’yicha texnik talablar, qo’llaniladigan materiallar va zagotovka turlari 

 

 

Mashina  detallarini  texnologik  sinflarga  ajratishni  A.P.Sokolovskiy  tomonidan  taklif 

etilgan bo’lib, u 14 sinfga ajratilgan. Buni asosida detallarning bir xil shaklga ega bo’lganlarini 

ajratib olinib, ular uchun umumiy bo’lgan texnologik vazifalar bajarilishi orqali xarakterlanishi 

yotadi. Detallar quyidagi  sinflarga ajratilgan  bo’lishi     mumkin (kavs  ichida –  shu sinfni shifri 

keltirilgan) 

Aylanuvchi silindrik detallar. 

 

1  sinf  –  Vallar  (V).  Vallar,  o’qlar,  shtok,  buyin  (sapfk),  barmoklar,  shtiftlar 

(shtkft) va sh.x. keltirilgan. 

 

2 sinf – Vtulka (A). Vtulkalar, vkladishlar (vkladkshi), bukslar (buksk), gilpzalar 

(gilpzk) va sh.k.kiritlagan. 

Aylanuvchi yassi detallar  

3  sinf  Disklar  (D).  Disklar,  boldoglar  (kolsk)  miaxoviklar,  shkivlar,  flanslar  va  sh.k. 

keltirilgan. 

Ko’p ukli detallar 

4 sinf – ekssentrik detallar (E). Tirsakli vallar, ekssentriklar, taksimlovchi vallar va sh.k. 

kiritilgan. 

Kesishuvchi o’qlarga ega bo’lgan aylanuvchi detallar. 

5 sinf krestovinalar (K). Krestovina (chortomonlilar), armaturalar kiritilgan. 

Richaglar. 

6  sinf  –  richaglar  (R)  richaglar,  shatunlar,  tyagalar,  (tortgich)  lar,  baldoklar  va  sh.k. 

kiritilgan. 

YAssi detallar.  

7  sinf  –  plitalar  (P).  Plitalar,  roperatsiyaar,  staninalar,  stollar,  sirpangich  (salazka)  lar, 

plankalar va sh.k. kiritilgan. 

Bulardan tashqari quyidagi sinflar ham  bor. 

8 sinf – stoykalar (S)  

9 sinf - ugolniklar (U) – maxsus burchakli detalar. 

10 sinf - babki (B) qo’zg’almas kobik detallari. 

11 sinf - tishli gildiraklar (Z)  

12 sinf - shakldor kulachoklar (F) 

13 sinf - harakat uzatuvchi vintlar va chervyaklar (X) 

14 sinf - mayda biriktiruvchi detallar (M). 

Sinflarga  ajratish  umumiy  mashinasozlik  xarakteriga  ega  bo’lib  ularning  sinflari, 

mashinasozlikni  bashka  tarmoklaridagi  detallar  sinfi  evaziga  ko’payishi  mumkin  (masalan, 

turbina lopatasi, nasoslarni ishchi gildiraklari, sharikli podshipniklar va sh.u.).  

 

Bulardan  tashqari  sinflar  gruppalarga  va  gruppa  bulaklariga,  tiplarga  ajratilishi 

mumkin. 

 

Quyida  qutismon  detallarni  tayyorlash  texnologiyasi  va  ular  to’g’risidagi 

ma’lumotolarni ko’rib chiqamiz.