Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

 
I.2 Qishloq  xo‘jalik hayvonlarining ekstereri, 
 intereri va konstitutsiyasi. 
Qadim zamonlardan buyon kishilar xonaki hayvonlarni tana tuzilishiga qarab 
baholanganlar,  asosan  shu  ko„rsatkich  bo„yicha  hayvonlarni  urchitishga 
qoldirganlar.  Tana  va  uning  qismlari  yaxshi  rivojlangan,  kelishgan  hayvonlarni 
urchitishga  qoldirish,  ularning  mahsuldorligini  oshirishga  sabab  bo„lgan,  ya‟ni 
yelini mo„tanosib rivojlangan, hajmdor bo„lsa sersutlikka sabab bo„lgan, yoki juni  
o„sgan va mayin bo„lsa serjunlikni ta‟minlagan va hokazo. Lekin bu jarayon ongli 
kechmagan.  Bejiz  mashxur  turkman  shoiri  bir  bedovni  saylab  olar  bo„lsangiz 
siynasi, sag„rini kelishin ko„ring demagan. 
Keyinchalik hayvonlarni tana tuzilishi maqsadli tanlash orqali amalga oshirilib 
o„zi  uchun  kerakli  tana  tuzilishiga  mos  mahsulot    yo„nalishidagi  hayvonlarni 
shakllantirishga erishadilar, sut va go„sht yo„nalishidagi qoramollar; salt miniluvchi 
va  og„ir  yuk  tortuvchi  otlar;  jun,  barra  teri,  po„stinbop  teri,  go„sht-yog„  beruvchi 
qo„ylar; go„sht va yog„ yo„nalishidagi cho„chqalar; tuxum va go„sht yo„nalishidagi 
parrandalar va hokazo. 
Hayvonlar tashqi tuzilishini baholash nazariy va amaliy ahamiyatga ega, ya‟ni 
ajdodlari tana tuzilishi tahlili asosida avlod ko„rsatkichlarini faraz qilish, tana qism 
va  a‟zolarnini  mahsuldorlik  ko„rsatkichlari  bilan  bog„lash  muhim  ahamiyat  kasb 
etadi. 

---

 
13 
Eksterer 
–  tashqi  tuzilishi(tashqi  shakl)  bo„lib,  hayvonlarda    ma‟lum 
sharoitda irsiyat ta‟sirida shakllanib, yosh ulg„ayishi bilan o„zgardi. 
Eksterer  to„g„risida  fan  qishloq  xo„jalik  hayvonlarini  ularning  tashqi 
tuzilishiga  qarab xo„jalik va nasl qiymatini aniqlashni ta‟minlaydi. 
Hayvonning  tashqi  tuzilishi,  uning  tanasining  ayrim  qismlarini  rivojlanishiga 
qarab  qaysi  mahsuldorlik  yo„nalishiga  mansubligini  aniqlash  imkonini  beradi. 
Masalan : 
A) 
sut yo„nalishidagi  qoramollarda go„shtdor qoramollarga nisbatan muskul 
va  yog„  to„qimalari  yaxshi  rivojlangan.  Tanasi uchbuchak, ba‟zi  suyaklari  bo„rtib 
turadi, teri yupqa burmali, egiluvchan, oson tortiladi. Ularda sut hosil qilish a‟zolari 
va    qorni  juda  yaxshi  rivojlangan.  Boshi  uzun    va  tor.  Kuragi  unchalik    yaxshi  
rivojlanmagan(eni  torroq).  Oyoqlari  mustahkam,  to„g„ri  qo„yilgan,  go„shtdor 
qoramollarga nisbatan biroz uzunroq bo„ladi. 
B
) go„shtdor qoramollar tanasi chuqur va keng, kuchli rivojlangan muskul va 
teri  osti  qatlamiga  ega.  Terisi  yumshoq,  nozik.  Boshi  yengil,  kalta,  keng.  Buyni 
kalta,  yo„g„on.  Ko„kragi  keng  va  chuqur.  Yag„rini,  beli,  biqini  uzun,  keng  va 
go„shtdor. Orqa qismi uzun, keng, tekis bo„lib muskullar bilan to„lishgan. Oyoqlari 
kaltaroq bo„lib, keng qo„yilgan, ko„pincha biroz egilgan bo„ladi. 
Tashqi  tana  tuzilishi  hayvonlarning  jinsiga  qarab  ham  farqlanadi.  Qishloq 
xo„jalik hayvonlarining ba‟zi tana a‟zolari jinsiy belgi bo„lib hisoblanadi.