Noorganik kimyo

                 1.1.  Engil elementlar yadroviy sintezi 
       Lastlabki uylduzlarning paydo bo’lishi vodorod va geliy atomlarining 
«bulutlar»  holatida kondensatsiyaga uchrashi hisoblanadi. Gravitasiya tufayli bu 
«bulutlar»  ning siqilishi temperaturaning ortishi va ichki  zichlikniham ortishiga 
olib keldi, u esa yadrolarni qo’shilishiga olib keldi. Eng dastlabki yadro 
reaksiyalari hozirgi halqaro boshqariladigan yadro reaksiyalarida o’rganiladigan 
reaksiyalarga o’xshab ketadi. 
                Atomning tuzilishi 
  
Engil yadrolarni qo’shilishidan tartib nomeri kata elementlar hoil 
bo’ladi va energiya ajralib chiqadi.Masalan,  
α
-zarrachalar  (geliy adrolri ikkita 
proton va ikkita neytrondan iborat) va uglerod-12 yadrosi  ta’siridan kislorod-16 
yadrosi va 
γ
-kvant hosil bo’ladi.
 
                         
γ
α
+
→
+
O
C
16
8
4
2
12
6
 
Bunda  7,12 MeV energiya ajraladi. Yadro reaksiyalarida kimyoviy 
reaksiyalarga qaraganda ancha ko’p energiya ejraladi, chunki yadro ta’sirlari 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
45 
 
elektron va protonlarni ushlab turadigan odatdagi kuchlarga nisbeten juda kuchli 
bo’ladi. Odatdagi kimyoviy reaksiyalarda 10
3
  kJ/mol issiqlik chiqishi 
mumkin.Yadro reaksiyalarida 10
9
  kJ/mol issiqlik  chiqadi, bu esa odatdagi 
kimyoviy reaksiyalardan million marta ko’pdir. 
        Atom massasi 26 gacha bo’lgan elementlaruylduzlarning ichida sintezga 
uchragan.