Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

Kreditlarni uzishga maqsadli foydalanish  
bilan soliq imtiyozlarini hisobdan chiqarish 
 
operatsiya 
 
debet 
 
kredit 
 
Kreditlarni uzish chog‘ida maqsadli 
foydalangan holda mablag‘lar - soliq 
imtiyozlarini hisobdan chiqarish aks 
ettirilgan 
 
8840-«Maqsadli 
foydalanadigan soliq 
imtiyozlari» 
 
8530-«Tekinga olingan mol-mulk 
- soliq imtiyozlari hisobiga» 
 
  
Ushbu provodka har yili yoki kreditni uzish muddati tugagach beriladi (biroq kredit 
shartnomalari bilan belgilangan muddatdan ko‘pga emas). 
21-son BHMS uzoq muddatli kreditni uzayotganda qarzning mazkur hisobot davrida 
to‘lanadigan  qismini  uzoq  muddatli  qismidan  joriy  qismga  o‘tkazishni  tavsiya  qiladi. 
Buning  uchun  6950-«Uzoq  muddatli  majburiyatlar  -  joriy  qismi»  hisobvarag‘idan 
foydalaniladi, 
u 
7810-«Uzoq 
muddatli 
bank 
kreditlari» 
hisobvarag‘i  bilan 
korrespondentsiyada  tegishli  summaga  kreditlanib,  bunda  majburiyatning  boshlang‘ich 
summasi kamaytiriladi. 
MISOL.  Korxonaning    yagona  soliq  to‘lovini  to‘lashdan  ozod  qilingan.  Imtiyozni 
qo‘llash davrida hisoblab yozilgan YaST summasi 122,5 mln so‘mni tashkil etdi. 
Uni  qo‘llash  sharti  bo‘lib  soliq  solishdan  bo‘shaydigan  mablag‘larni  ishlab  turgan 
korxonalarni  texnik  va  texnologik  jihatdan  qayta  jihozlashga,  mahsulot  ishlab  chiqarish 
uchun  zarur  xom  ashyo  va  materiallarni  xarid  qilishga,  muhandis-texnik  xodimlarni 
rag‘batlantirish va hokazo tadbirlarga maqsadli sarflash hisoblanadi. 
Imtiyozli  mablag‘lar  hisobiga  korxona  quyidagi  maqsadli  xarajatlarni  amalga 
oshirdi: 
90 000 ming so‘mlik texnologik jihozlar xarid qildi; 
30 000 ming so‘mlik materiallar sotib oldi; 
xodimlarga  mukofot  -  1  000  ming  so‘m  to‘ladi  va  undan  yagona  ijtimoiy  to‘lov  - 
250 ming so‘m to‘ladi. 
 Agar  korxona  asosiy  vositalar  ob’ektlari,  nomoddiy  aktivlar,  tovar-moddiy 
boyliklarni  xarid  qilsa  yoki  kredit  va  qarzlarni  uzsa,  uzoq  muddatli  aktivlarni 
rekonstruktsiya  yoki  modernizatsiya  qilsa
,
  foydalanilgan  summalar  8530-«Tekinga 
olingan  mulk»  hisobvarag‘iga,  «Soliq  va  bojxona  imtiyozlari»  hisobvarag‘ini  ajratgan 
holda  hisobdan  chiqariladi.  Agar  imtiyozli  davr  belgilanmagan  bo‘lsa,  bunday  provodka 
har  yili  beriladi.  Uni  ko‘rsatish  chog‘ida  eng  kam  muddat:  imtiyozli  davrdan  haqiqatda 
foydalanilgan muddat yoki uning tugash muddati tanlanadi. 
Agar korxona ish haqi, ijara, ijtimoiy sug‘urtaga ajratmalar singari joriy xarajatlarni 
MOLIYAlashga  imtiyozli  mablag‘lardan  foydalansa,  8840-hisobvaraqni  tegishli 
kreditorlarni hisobga olish hisobvaraqlari bilan korrespondentsiyalaydi. 

---

 
87 
Korxonaning  buxgalteriya  hisobida  maqsadli  imtiyozlar,  imtiyozlarni  qo‘llash 
natijasida  bo‘shagan  mablag‘lardan  foydalanish  va  ularni  hisobdan  chiqarish  quyidagi 
provodkalar bilan aks ettirilishi kerak: