Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

Soliq  solish  ob’ekti  va  soliq  solinadigan  baza. 
Sof  tushum  Respublika  yo‘l 
jamg‘armasiga  majburiy  ajratmalarning  soliq  solish  ob’ekti  va  soliq  solinadigan  bazasi 
hisoblanadi. 
Respublika yo‘l jamg‘armasiga majburiy ajratmalarning soliq solish ob’ekti va soliq 
solinadigan bazasi quyidagilardir: 
1) kommunal xo‘jalik tizimining issiqlik, suv va gaz ta’minoti korxonalari uchun - 
mahsulotlarning  (ishlarning,  xizmatlarning)  qo‘shilgan  qiymat  solig‘i  va  tegishincha 
issiqlik ta’minoti korxonalari uchun issiqlik quvvatining, suv ta’minoti korxonalari uchun 
suvning,  gaz  ta’minoti  korxonalari  uchun  tabiiy  gazning  xarid  qiymati  chegirib 
tashlangan holda realizatsiya qilingan hajmi; 
2)  qurilish,  qurilish-montaj,  ta’mirlash-qurilish,  ishga  tushirish-sozlash,  loyiha-
qidiruv  va  ilmiy-tadqiqot  tashkilotlari  uchun  -  o‘z  kuchlari  bilan  bajarilgan,  tegishincha 
qurilish,  qurilish-montaj,  ta’mirlash-qurilish,  ishga  tushirish-sozlash,  loyiha-qidiruv  va 
ilmiy-tad-qiqot ishlarining qo‘shilgan qiymat solig‘i chegirib tashlangan holdagi qiymati. 
Bunda,  agar  yuqorida  qayd  etilgan  ishlarni  materiallar  bilan  ta’minlash  majburiyati 
shartnomaga  binoan  buyurtmachining  zimmasida  bo‘lsa,  ushbu  materiallarga  bo‘lgan 
mulk  huquqi  buyurtmachining  o‘zida  saqlanib  qolgan  taqdirda,  o‘z  kuchlari  bilan 

---

 
137 
bajarilgan  ishlarni  realizatsiya  qilishdan  olinadigan  tushum  bajarilgan  hamda 
tasdiqlangan  ishlarning  buyurtmachi  materiallarining  qiymati  kiritilmagan  holdagi 
qiymati sifatida belgilanadi.  
 
MISOL.
  Qurilish  tashkiloti  savdo  majmuida  qurilish  ishlarini  pudrat  shartnomasi 
asosida amalga oshirmoqda. Qurilishning bir qismini bajarish uchun subpudrat tashkiloti 
jalb qilingan. Jami ish hajmi 21 370 ming so‘mni tashkil qilib, shundan o‘z kuchi bilan 
bajarilgan ishlar - 17 520  ming so‘mni (shu jumladan  QQS summasi 2 920  ming so‘m) 
tashkil qiladi.  
Ushbu  holda  Respublika  yo‘l  jamg‘armasiga  majburiy  ajratma  quyidagicha 
hisoblanadi:  
ajratma bazasi - 14 600 ming. so‘m (17 520 - 2920); 
ajratma  1,4%  stavka  bo‘yicha  hisoblanadi  (Prezidentning  30.12.2011  yildagi  PQ-
1675-son qarori, 3-bandi)  
ajratma summasi - 204,4 ming so‘m (14 600 x 1,4%);  
3)  vositachilik  xizmatlari  ko‘rsatuvchi,  shu  jumladan  tovarlarni  sotish  bo‘yicha, 
vositachilik va topshiriq shartnomasi bo‘yicha hamda vositachilik xizmatlari ko‘rsatishga 
oid  boshqa  shartnomalar  bo‘yicha  vositachilik  xizmatlari  ko‘rsatuvchi  yuridik  shaxslar 
uchun  -  ko‘rsatilgan  xizmatlar  uchun  qo‘shilgan  qiymat  solig‘i  chegirib  tashlangan 
holdagi mukofot summasi. 
 
MISOL.
  Lizing  kompaniyasi  uskunalarni  qurilish  tashkilotiga  lizingga  bermoqda. 
Lizing to‘lovlari oylik to‘lab boriladi. Hisobot davrida lizing shartnomasi bo‘yicha asosiy 
qarz 3 000 ming so‘m, foiz to‘lovi 300 ming so‘mni tashkil qildi.  
Shunday  qilib,  Respublika  yo‘l  jamg‘armasiga  majburiy  ajratma  summasi  4  200 
so‘mni (300 000 x 1,4%) tashkil qiladi. 
SKning  132-moddasiga  muvofiq  boshqa  daromadlar  soliq  solish  ob’ekti  sifatida 
qaralmaydi. 
Soliq  to‘lovchilar  turli  xil  soliq  solish  ob’ektlariga  ega  bo‘lgan  hollarda,  ular  soliq 
solish  ob’ektlarining  alohida-alohida  hisobini  yuritishi  va  tegishli  ob’ektlardan  kelib 
chiqqan holda Respublika yo‘l jamg‘armasiga majburiy ajratmalarni to‘lashi shart.  
Soliq  to‘lovchilar  turli  xil  soliq  solish  ob’ektlariga  ega  bo‘lgan  hollarda,  ular  soliq 
solish  ob’ektlarining  alohida-alohida  hisobini  yuritishi  va  tegishli  ob’ektlardan  kelib 
chiqqan holda Respublika yo‘l jamg‘armasiga majburiy ajratmalarni to‘lashi shart.