Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

 
2. Soliq hisobining tamoyillari va metodi. 
 
Hisob  nazariyasida  uning  tamoyillari  muhim  o‘rin  egallaydi.  Chunki  tamoyillar 
hisob  metodologiyasining  asosi  va  negizi  bo‘lib  hisoblanadi.  Buxgalteriya  hisobi 

---

 
- 15 - 
metodologiyasining  asosiy  maqsadi  ham  umumiy  hisob  tamoyillarini  ishlab  chiqishdir. 
Bu hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida yana dolzarb bo‘lib qolmoqda.  
Keyingi  paytda  buxgalteriya  hisobi  tamoyillarining  nazariy  masalalariga  me’yoriy 
hujjatlarda  alohida  e’tibor  berilmoqda.  Lekin,  soliq  hisobi  tamoyillari  adabiyotlarda 
yoritilmagan  va  kam  tadqiqot  qilingan  nazariy  masala  bo‘lib  qolmoqda.  Shuning  uchun 
ham  soliq  hisobining  tamoyillariga  to‘xtalib  o‘tmoqchimiz.  Buxgalteriya  hisobining 
tamoyillari  soliq  hisobi  uchun  ham  umumiy  tamoyillar  bo‘lib,  ularga  asoslangandir. 
Shuning  uchun  ham  buxgalteriya  hisobining  tamoyillarini  eslatib  o‘tishni  maqsadga 
muvofiqdir. 
«Buxgalteriya  hisobi  to‘g‘risida»gi  Qonunning  6-moddasida  quyidagi  tamoyillar 
aks ettirilgan: «Buxgalteriya hisobining asosiy qoidalari quyidagilardir: 
–
 
buxgalteriya hisobini ikki yoqlama yozuv usulida yuritish; 
–
 
uzluksizlik; 
–
 
xo‘jalik operatsiyalari, aktivlar va passivlarning pulda baholanishi; 
–
 
aniqlik; 
–
 
hisoblash; 
–
 
istiqbolni ko‘ra bilish (ehtiyotkorlik); 
–
 
mazmunning shakldan ustunligi; 
–
 
ko‘rsatkichlarning qiyoslanuvchanligi; 
–
 
Moliyviy hisobotning betarafligi; 
–
 
hisobot davri daromadlari va xarajatlarining muvofiqligi; 
–
 
aktivlar va majburiyatlarning baholanishi»
34
. 
«Moliyviy hisobotni tayyorlash va taqdim etishning kontseptual (tamoyil) asoslari» 
O-BHMS da quyidagi tamoyillar keltirilgan: