21
boshqaruv tomoyillari» (1911), «Kongressning maxsus komissiyasi oldida
ko’rsatma» (1912) ishlarida ko’rsatdi. Ular quyidagilarga yo’naltirilgan:
eski, an’anaviy ish usullarini almashtiruvchi ilmiy asosning yaratilishi,
uning har bir elementini ilmiy tadqiq qilish;
ishchilarni ilmiy mezonlar asosida tanlash, ularni o’qitish;
mehnatni tashkil etish tizimini joriy qilishda ma’muriyat va ishchilar
o’rtasida hamkorlik;
ma’muriyat va ishchilar o’rtasida
mas’uliyat va mehnatni
teng taqsimlash.
Teylor tizimining asosida alohida ishchi
mexnatini muvofiqlashtirish, ishlab chiqarish
jarayonini qayta tashkil etish, tashkilotni
boshqarish jarayonlari usuli yotadi. Teylorning
aynan mana shu tizimi sanoat korxonalari ishida
keng qo’llanilmoqda.
Teylor tizimini tashkil etuvchi tashkilotda
ishchini alohida mexnatini muvofiqlashtirish va
ishlab chiqarishni qayta tashkil etish tashkilot
mehnati
va
boshqaruvning
umumiy
tamoyillarini ishlab chiqishdan boshlangan.
Ilk tarixida biz boshqaruv qanday paydo bo’lganini ko’rib chiqqan bo’lsakda,
20 asr boshlarida hali ham menejmentni o’qib o’rganish boshlanganda bu
yondashuv klassik yondashuv deb ataldi. Bu yondashuvda 2 xil nazariya mavjud,
ya’ni ilmiy va umumiy ma’muriy boshqaruv. Ilmiy boshqaruv nazariyasiga Fridrix
Taylor va Lilian Gerbetlar o’z xissalarini qo’shishdi. Ma’muriy boshqaruvga esa
Henry Fayol va Max Veberlar 2 muhim xissasini qo’shishdi. Keling ularning har
birining nazariyalarini ko’rib chiqaylik.
2
2
Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012 . 30-31-betlar
22
Agar sizda qachon zamonaviy boshqaruv boshlanganini tasavvur qilmoqchi
bo’lsangiz bu 1911 yil bo’lishi mumkin. Bu yilda Fridirix Taylor ilmiy boshqaruv
printsiplari asari nashr qilindi. Bu kitobda ilmiy boshqaruv nimaligi va uni qanday
qo’llash “eng yaxshi yo’l”ni tanlash metodikalrini tasvirlagan. Taylor Midvaledagi
Pensilvaniyadagi po’lat kompaniyasida ishlaydi. Quaker va Puritanda muhandis
sifatida ishlaganda ishchilarning samarasiz ishlayotganlarini ko’p kuzatdi. Ishchilar
ish davomida ko’p yollanganligini bulardan faqat uchdan biri kerakligini
faximlaydi. Ishchilar malakalariga qaramasdan ish bajarishadi. Taylor bularni
bimay boshqaruv metodini tashkil qila boshladi, u 20 yildan ortiq vaqt sarfladi
boshqaruvning eng yaxshi 1 usulni o’ylab topishi uchun.
Taylorning Midvaledagi tajribali uni ishlab chiqarish samaradorligini
aniqlashga yetakladi.U boshqaruvni o’sha 4 ga printsiplari ham ishilar ham
boshqaruvchilarning ishini rivojlantirishida baxslashdi.Haqiqatdan ham bu
printsiplar ham qanday ishlaydi? Keling bunga misollar ko’rib chiqaylik.Eng
yaxshi misol tajribasida yaqqol ko’rinadi.Ishchilarning har biri 92 kg keladigan
Do'stlaringiz bilan baham: