Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

So‘rovni o‘tkazish bosqichlari 
So‘rov  tadqiqoti  14  asosiy  jarayonlardan  iborat.  Amaliyotda  bir 
qator  jarayonlar  bir  vaqtninig  o‘zida  birdan  o‘tkazilishi  mumkin  va 
tadqiqotchi  so‘rov  chog‘ida  zaruriyatga  qarab  u  yoki  bu  jarayonga 
qaytishga  yoki  aksincha,  oldingi  bosqichga  sakrab  o‘tishga  haqqi 
bor. So‘rov bosqichlari quyidagicha tavsiflanishi mumkin: 
1.
 
Konseptualizatsiya-  tadqiqot  maqsadini  aniqlash,  farazni  il-
gari surish, tushunchani aniqlash, ushbu so‘rovda (operatsionalizatsi-
ya) ularning operatsional muvofiqligini topish. 
2.
 
Sxematizatsiya-so‘rov  chog‘ida  qo‘llanishi  shart  bo‘lgan  ja-
rayonlarni  o‘rnatish,  talab  qilingan  tanlov  xarakteri  haqida  qaror 
qabul qilish. 
3.
 
Instrumentariyani  tayyorlash-anketa  yoki  intervyu  blankala-
rini  tuzish,  savollar  tartibi  va  sonini  aniqlash  zarur,  ko‘rsatmali 
qurollar va boshqa yordamchi vositalarni tayyorlash. 
4.
 
Rejalashtirish-so‘rov  o‘tkazish  bilan  bog‘liq  moliyaviy, 
ma’muriy, moddiy-texnik va kadr muammolarini ko‘rib chiqish. 
5.
 
Tanlovni  tuzish-ushbu  tadqiqot  maqsadi  va  vositalari  uchun 
to‘g‘ri  keluvchi  metodlarga  muvofiq  mo’ljallangan  respondentlarni 
saralab olish. 
6.
 
Instruktar-respondent  bilan  ishlash  va  ma’limotlarni  qayta 
ishlash  uchun  shaxs  so‘roviga  xizmat  qiluvchi  intervyu  oluvchilar, 
kodirovkalovchilar  va  boshqa  xizmatchilarni  tayyorlash,  personalni 
zarur moddiy vositalar bilan ta’minlash. 
7.
 
Dastlabki  testni  o‘tkazish-respondentlarni  instruksiya  va 
savolni to‘g‘ri anglaganini hamda ular javoblarini kutilayotgan javo-
blar  tiplariga  mosligini  tekshirish  maqsadida  kichik  o‘lchovli  tan-
lovlarda saralangan instrumentariyani sinash. 
8.
 
So‘rov-tajribaga  oid  instrumentariyalarni  qo‘llash  bilan  tan-
lov  ishtirokchilari  bilan  pochtali,  telefonli  va  yuzma-yuz  so‘rov 
o‘tkazish. 
9.
 
So‘rovni  kuzatish  (monitoring)  -  so‘rayotganlarda  metodi-
kani tog‘ri qo‘llanishini tekshirish, shuningdek faqat tanlov ishtirok-
chilarida  so‘rov  o‘tkazishni  nazorat  qilish  (respondent  so‘rovni  rad 

---

 
 
88 
qilgan  taqdirda  intervyu  qaydlarini  tekshirish,  telefon  intervyularini 
eshitish). 
10.
 
 Nazorat  tekshiruvi  (respondent  bilan  qo‘shimcha  aloqa 
orqali) tanlov  a’zolari  haqiqatda  so‘rovga  qatnashganini  va  ularning 
barchasi anketani qaytib berganini tekshirish. 
11.
 
 Kodlashtirish-to‘plangan  ma’lumotlarni  raqamli  shaklga 
aylantirish. 
12.
 
 Qayta ishlash-ma’lumotlarni tahlil uchun tayyorlash. 
13.
 
 Tahlil-mazmunli  xulosalarni  qo‘lga  kiritish  maqsadida 
statistik va boshqa vositalar yordamida ma’lumotlarni qayta ishlash. 
14.
 
 Hisobotni tuzish-tadqiqot hisoboti shaklida tahlil natijalarini 
bayon qilish.