Andijon Davlat Universiteti Tarix fakulteti 3-"v" guruh talabasi

 

Birinchidan,

  u  o‘zini  insoniyat  tafakkuri  erishgan  eng  yuksak  cho‘qqi,  mutlaq 

haqiqat ifodasi deb hisoblab, boshqa mafkuralarni tan olmas, ular bizga yot degan 

aqida asosida murosasizlarcha ish tutar edi; 

Ikkinchidan

,  bu  mafkura  targ‘ibotchilari  zo‘ravonlik  prinsipi  «majbur  qilamiz» 

qabilida  ish  tutar,  ushbu  g‘oyalar  hamma  joyda,  hamma  vaqt  hech  istisno  va 

to‘xtovsiz targ‘ib qilinar, xalqning erkin yashashi va fikr yuritishiga yo‘l qo‘yilmas 

edi. Kimki bu g‘oyaga qarshi chiqsa, shafqatsiz jazolanar, butun davlat mexanizmi 

ana shu jazoni turli shakllarda amalga oshirishga qaratilgan edi. 

Uchinchidan,

  bu  mafkura  nomigagina  ijtimoiy  guruhlar  mafkurasi  edi.  Aslida 

sobiq  Ittifoq  davrida  ziyolilar,  dehqonlar,  xizmatchilar,  qolaversa,  «etakchi  sinf» 

bo‘lgan  ishchilarning  orasida  ham  mafkuradan  norozi  bo‘lganlar  bor  edi.  Lekin 

metin mafkuraviy devor ortidan ularning ovozi chiqmas edi; 

To‘rtinchidan

,  bu  mafkura  hech  kimga  vijdon  erkinligi,  o‘z  fikrini  ochiq  bayon 

etish,jumladan,  xorij  fuqarolari  bilan  xolisona  muloqatda  bo‘lishga  ham  yo‘l 

qo‘ymas  edi.  Bordi-yu  kimdir  shunga  jur’at  etsa,  «xalq  dushmani»,  «burjuaziya 

malayi»ga aylanar edi; 

Beshinchidan,

 u milliylikdan butunlay xoli edi. Unda mavhum baynalmilallik zo‘r 

berib  kuylanardi.  Kimki  milliy  qadriyatlar  to‘g‘risida  gap  ochsa,  darhol 

«millatchi»ga chiqarib qo‘yilardi. Milliy tafakkurga ega bo‘lgan shaxs, mutaxassis, 

ziyoli, olim, boshqalar «qoloq», «shubhali kishi» hisolanardi; 

Oltinchidan

,  bu  davrda  milliy  tarix,  xususan,  O‘zbekiston  tarixi  mutlaqo  tan 

olinmas edi. Nari borsa, ular ko‘pincha umumiy tarzda qayd etilardi, xolos; 

Ettinchidan

,  xalqlarning  diniga,  diniy  merosiga,  diniy  qadriyatlariga  nisbatan 

mutlaqo  noto‘g‘ri  munosabatda  bo‘lishar  edi.  Jumladan,  xalqimizning  ulug‘ 

siymolari  Imom  Buxoriy,  Imom  Termiziy,  Ahmad  YAssaviy,  Najmiddin  Kubro, 

Bahouddin  Naqshband,  Mahmud  Zamahshariy,  Imom  Moturidiy,  So‘fi  Olloyor 

kabi allomalarning boy ilmiy merosini o‘rganish, ulardan foydalanish taqiqlangan 

edi;