Bu
yerda
d V \
a
dl—
moc ravishda olingan hajm va uzunlik elementlari.
1. Xususiy holda
q
zaryadni o ia b olgan yopiq sirt orqali o iu v c h i
maydon kuchlanganlik oqimini qarab chiqaylik. Buning uchun
q
nuqtaviy
zaryadni vakuumda radiusi
r
boigan sfera markaziga o'm atsak (14-a rasm),
Z7 _
4
sferaning ham m a yerida maydon kuchlanganligi
ь - '^n rz ~
b o ia d i va
radial yo'nalishda b o iib , nuqta
q
zaryaddan tarqalgan kuchlanganlik kuch
chiziqlarining uni o ‘rab olgan yuzadan o ‘tayotgan qiymati kuchlanganlik
oqimini ifodalaydi. Yopiq kontur ichida olingan zaryadlarning elektr
maydon kuchlanganlik oqimi, kontur shakliga b o g iiq b o im ay , zaryad
larning algebraik yigindisiga teng, ya’ni:
N E = ]E „ d S
(1.17)
Bu tenglam ani integrallaganda
N.. =
cf
E d S
=
E„
cf
d S =
— %— 4л г 2
=
$ -
1
1
4nr s 0
£„
(1.18)
M uhit uchun esa
ДГ _
Я
N t ~ —
(1.18a)
fct. 0
b oiadi.
q
zaryadni o ‘rab olgan yopiq sirt istalgan shaklda b o is a ham , 14-a
rasm dagi
S X, S 2 , S
sirtlard an o iu v c h i k u ch lan g an lik oqim i
N F
q /
o kzgarmaydi va ham m a vaqt
y r£
ga teng b oiadi.
/
0
Agar olingan sirt ichida zaryad b o im a sa u sirtni kesib o iu v c h i
kuchlanganlik oqimi nolga teng b oiadi. Chunki, nechta kuch chiziq kirsa,
shuncha kuch chiziq chiqadi. Demak,
S 3
sirtga kiruvchi kuchlanganlik
oqimi bilan chiquvchi kuchlanganlik oqimi o ‘zaro teng b o iib umum iy
oqim nolga teng.
Agar, yopiq sirt ichida bir nechta
... nuqtaviy zaryadlar
b o is a (14-b rasm), u vaqtda har bir zaryad uchun kuchlanganlik oqimi
J V, = —
n
2 = —
N n
= —
£
о
£
о
£ о
b o iib , to i a oqim esa
V /
fag
yoki
N p
—
N x
+
N j
+
N2,
“ I" • • • “ t-
N n
я,
q
(1 1 9 )
^ = Х ^ = Е Г - = Г -
(
1
.
20
)
1=\
/=1
fc0
0
bo‘ladi. bu yenda
q —
zaryadlarning algebraik yig‘indisi. Shu topilgan natijalar
har qanday zaryad va zaryadlar sistemasi uchun to ‘g‘ridir. C hunki har
qanday zaryadni juda ko£p mayda qismlarga ajratib, ularga nisbatan
yuqoridagi m ulohazalam i yuritish mumkin.
Agar yopiq sirt ichidagi zaryadlarning algebraik yig£indisi musbat
bo£lsa, bu vaqtda kuchlanganlik oqimi tashqariga yo£nalgan b o iib , musbat
ishora, agar manfiy b o £lsa, kuchlanganlik oqimi ichkariga yo£nalgan b o £lib,
manfiy ishora bilan olinadi.
Agar zaryadlar yopiq sirtning tashqarisida b o £lsa, kuchlanganlik
chiziqlari bu sirtni turli joylarda kesib o £tiiulari mumkin. Lekin kuch
chiziqlarning har biri sirtga bir tom ondan kirib, ikkinchi tom ondan
chiqadi. Chiziq kirganda manfiy oqim berib, chiqqanda esa musbat oqim
berganligi uchu n barcha tashqi zaryadlarning shu yopiq sirt orqali
berayotgan umum iy kuchlanganlik oqimi nolga barobar b o £ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: