Nizompv nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti bolalar psixologiyasini va uni


Bola ruhiy rivojlanishida o ’yinning ahamiyaii



Download 4,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/196
Sana15.01.2022
Hajmi4,03 Mb.
#366205
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   196
Bog'liq
Bolalar psixologiyasi va uni o'qitish metodikasi

Bola ruhiy rivojlanishida o ’yinning ahamiyaii
O ’yin  faqat bilish jarayonlarini  takomillashtirib  qolmay,  balki 
bolaning  xulq-atvoriga  ham  ijobiy  ta’sir  ko’rsatadi.  Bog’cha 
yoshidagi  bolalarda  o ’z  xulqini  boshqarish  ko’nikmalarini  tarkib 
toptirishga  bog’liq 
psixologik  muamoni 
o’rgangan. 
Z.V. 
Manuylekoning 
fikricha, 
biror 
maqsadga 
yo’naltirilgan 
mashg’ulotga  nisbatan  o ’yinda  xulq  ko’nikmalarini  oldinroq  va 
osonroq  egallash  mumkin.  Ayniqsa,bu  omil  bog’cha  yoshi 
davrining xususiyati  sifatida o ’zining yorqin  ifodasini  topadi.  Katta 
maktabgacha  yoshdagi  bolalar  o ’z  xulqini  o ’zi  boshqarish 
ko’nikmasi  o ’yin  faoliyatida  ham,  boshqa  sharoitlarda ham  qariyib 
baravarlashadi.Ba’zida  ular ayrim  vaziyatlarda,  masalan,  musobaqa 
paytida 
oyindagiga  qaraganda  yuqoriroq 
ko’rsatgichga  ham 
eririshishlari  mumkin.  Yuqoridagi  mulohazalar  asosida  umuman 
aytgan,  o ’yin  va  o ’yin  faolyati  bolada  o ’z  hulqini  boshqarish 
ko’nikmalarini shakillantirish uchun muhim ahamyat kasb etadi.
Bolaning  aqliy  o ’sishi  haqida  fikir yuritilganda,  shuni  ham  aytib 
o’tish  kerakki,  narsalarni  yangi  nom  bilan  atashda  yoki  yangicha 
nomlash  holatidan  kelib  chiqib,  sub’ekt  o’yin  paytida  faol  harakat 
qilishga  urinadi.  Chunki  u  moddiy  narsalarga  asoslangan  harakat 
rejasidan  tasavvur  qilinayotgan,  fikir  yuritilayotgan  jisimlar 
mohiyatini  aks  ettiruvchi  harakat  rejasiga  o’tadi.  Bola jisimlaming 
moddiy  shaklidan  birdaniga  hayoliy  ko’rinishiga  o ’tishida  unga 
tayanch  nuqtasi  bo’lishi  kerak,  vaholanki  shunday  tayanch  nuqtasi 
vazifasini  o ’tovchi  narsalaming  aksariyatidan  o’yinda  bevosita, 
ob’ekt  sifatida  foydalanadi.  O ’yin  faoliyatida  maskur  jism lar 
qandaydir  alomatlami  aks  ettiruvchi  sifatida  emas,  balki  anashu 
tayanch narsalar to ’g ’risida fikirlash uchun xizmat qiladi,  suningdek 
tayanch  nuqtasi  harakatning  yaqqol  narsa  bilan  bog’liq  o ’yin 
harakatlarining  takomillashuvi  harakat  shakli  xususiyati,  bosqichi 
kabilami  qisqartirish  va umumlashtirish  hisobiga amalga oshiriladi.
-
3 5
-


O ’yin  harakatlarining  qisqarishi  va  umumlashuvi  ko’rinishidagi 
mantiqan izchil, yig’iq shakilga o ’tishning asosini tashkil qiladi.
Psixolog  J.Piaje  o ’yinda  jismlarga  yangi  nom  berish  omiliga 
jiddiy  e’tibor  bilan  qarab  bu  ish  ramziy  ma’noli  tafakkur 
shakillanishining  tayanchi,  degan  hulasaga  keladi.  Lekin  bu  xulosa 
vaziyatni  aks  ettirishning  birdan-bir  to ’g’ri  yo’li  ekanligini 
bildirmaydi.  Suning  uchun  narsaning  nomini  o’zgartirish  bilan 
bolada  tafakkur  va  aql-zakavot  o’sishini  kutish  ham  mantiqqa 
mutlaqo  ziddir.  Aslida  narsalami  qayta  nomlash  emas,  balki  o ’yin 
harakatlarining  xususiyatini  o’zgartirish  bolaning  aqliy  o’sishiga 
sezilarli ta’sir o ’tkaza  oladi.  Darhaqiqat,  o’yin  faoliyatida bolalarda 
harakatning  yarigi  ko’rinishi,  ya’ni  uning  fikriy,  aqliy  jihati 
namoyon bo’ladi va shuning uchun o ’yin harakatlarini shakllantirish 
jarayonida bolada fikrlash faoliyatining dastlabki ko’rinishi vujudga 
keladi.  Bolaning  aqliy  kamol  topishida  yoki  unig  umumiy 
kamolotida  o’yinning  muhim  ahamiyat  kasb  etishi  xuddi  mana  shu 
dalil orqali o ’z ifodasini topadi.
Bola  o’yin  faoliyatida  maktab  ta’Iimiga  tayyorlanib  boradi, 
hsu  boisdan,  unda  aqliy harakatlaming  yaqqol  shakllari  tarkib topa 
boshlaydi.  Rolli  o’yin  faqat  alohida  olingan  psixik  jarayon  uchun 
ahamiyatli  emas,  balki  bolada  shaxs  xususiyat  va  fazilatlarini 
shakllantirishda  ham  zarurdir.  Binobarin,  katta  yoshdagi  odamlar 
rolini tanlab,  uni bajarish bolaning his-tuyg’ularini  qo’zg’atuvchilar 
bilan  uzviy bog’liq  holda namoyon bo’ladi.  Chunki o’yin davomida 
bolada  har  xil  xohish  va  istaklar  tug’ila  boradi,  bular  boshqa 
narsalaming  tashqi  alomatlari,  o ’ziga  rom  etishi  sababli  hamda 
bolaning ixtiyoridan tashqari, tendoshlarining ta’siri o stidatug’iladi.

Download 4,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   196




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish