|
167
3.12-jadval
Qurilishda g„isht va tosh ishlarida ishlatiladigan
qorishmalar uchun bog„lovchilar
Qo„llanilish
ko„lami
Qorishma
markasi
Bog„lovchi
Tavsiya etiladi
Ruxsat beriladi
Namligi kam
asosga qurilgan
bino nisbiy
namligi 60%
gacha yer usti
inshootlari
uchun
4 va 10
Havoy va gidravlik oxak.
Oxak-toshqolli
remansement qismining
qurilish qorishmalari
uchun sement
Oxak -putsoolanli
Oxak - kulli
25 va yuqori
Portland sement
platiklashtirilgan - suvga
chidamli portlandsement.
Toshqol portlandsement.
Putsoolan
portlandsement
magnizeollar va
toshqol magnizeol
portlandsement.
Oxak-toshqol
Qurilish qorishmasi
uchun sement
O‗ta nam
asosga qurilgan,
xona namligi
60%dan ortiq
bo‗lgan yer usti
inshootlari
uchun
10
Oxak toshqol
Remantsement
Qurilish qorishmalari
uchun sement
Oxak putsoolanli
Oxak kulli
Gidravlik oxak
25 va ortiq
Putsoolan portlandsement
shlak portlandsement
plastiklashtirilgan va
suvga chidami
portlandsement
Portlandsement
Oxak toshqolli
Qurilish
qorishmalari uchun
sement
Yengil qorishmalar uchun to‗ldiruvchi sifatida tabiiy va sun'iy yengil
to‗ldiruvchi: tuf, terass, oxak, toshqol, keramzit, agloporit va boshqalarni tuyib
ishlatiladi. Qorishma uchun ishlatiladigan suv qorishmani me'yorida qotishini
ta'minlashga qarshilik qiluvchi qo‗shimchalarsiz bo‗lishi zarur.
Agar past va o‗rta markali (markasi M50 gacha bo‗lgan) qorishmalar
tayyorlash uchun yuqori markali (M400 va undan ortiq markali sement ishlatilsa
sement sarfini kamaytirish, shuningdek qorishma qo‗zg‗aluvchanlik oshirish
hamda zichligini o‗zgartish maqsadida maydalab tuyilgan qo‗shimchalar
qo‗shilishi mumkin.
168
Qorishmaga yuqori qo‗zg‗aluvchanlik va suv ushlab turish maqsadida
qorishma tarkibiga organik va noorganik plastiklashtiruvchi qo‗shimchalar
qo‗shiladi. Bunday qo‗shimchalar bo‗lib: milonaft, SNPS-1 plastifikatori, sovun
ishqori, konefol va boshqa kimyoviy qo‗shimchalar xizmat qiladi.
Qurilish qorishmalarini ishlab chiqarishda sifat nazorati
Fan va texnikaning taraqqiyoti, sanoat va transportning tez rivojlanishi,
aholining ko‗payishi va urbanizatsiyasi, qishloq xo‗jalik ishlab chiqarishi-ning
ximiyalashtirilishi, bir tomondan tabiiy resurslardan ko‗proq foydalanishga imkon
bersa, ikkinchi tomondan atrof muhitga ta'sir etib uning tabiiy holati buzilishiga va
tabiiy resurslarning qashshoqlashib borishiga olib kelmoqda. Natijada havo va suv
ifloslanmoqda, tuproq eroziyasi tez-lashmoqda, o‗simlik va hayvonlarning ba'zi
turlari yo‗qolib yoki kamayib ketmoqda. Chunki bugungi kunda inson ixtiyorida
radioaktiv moddalar, raketa va kosmos texnikasi, avtomatika va elektronika,
sintetik materiallar, kimyoviy mineral o‗g‗itlar, zaharli ximikatlar, har hil
mashinalar, tovushdan tez uchar transport turlari va boshqalar mavjud. Shu tufayli
insoniyat tabiatga ko‗proq ta'sir etib, uni tezlik bilan o‗zgartirmoqda.
Dunyoda kishilar hayotining farovonligi uchun albatta tabiiy resurslardan
foydalanish kerak. Lekin tabiiy resurslardan foydalanishda nihoyatda ehtiyotlik
bilan, ularni qayta tiklashga alohida e'tibor berish bilan birga olib borilishi kerak.
Aks holda tabiat qashshoqlashib, tabiiy resurslarning holati o‗zgarib, yomonlasha
boraveradi. Biz tabiatga ta'sir etib, undan o‗zimiz uchun zarur bo‗lgan narsalarni
olayotganimizda, shunday ish qilishimiz kerakki, tabiatdagi o‗zgarishlar insoniyat
uchun naf keltirsin. Lekin hozircha insonning xo‗jalik faoliyati tufayli vujudga
kelgan har xil chiqindilarni (zaharli gazlarni, iflos suvlarni, ximiyaviy va neft
mahsulotlarini, radioaktiv moddalarni va boshqalarni) atrof muhitga tashlash,
yerlardan ba'zan noto‗g‗ri foydalanish, biologik resurslarga nisbatan noto‗g‗ri
munosabatda bo‗lish oqibatida tabiat ifloslanib, tabiiy resurslarning holati
yomonlashib bormoqda. Bu esa o‗z navbatida tobora chuqurlashib borayotgan
ekologik muammoni tub mohiyatini tushunib olishni, tabiat bilan jamiyat orasidagi
169
munosabatlarni to‗g‗ri tashkil etishni, tabiiy resurslardan to‗g‗ri foydalanib,
uniqayta tiklab boyitib borishni, atrof muhitni toza saqlab, xalq boyligi
hisoblangan ta-biiy resurslarni kelajak avlodlar uchun sof holda yetkazishni taqozo
etadi.
Tabiat bilan inson o‗rtasidagi munosabatlar ko‗pchilikni qiziqtirib
kelayotgan eng muhim muammolardan biri hisoblanadi. Ayniqsa, ilmiy-tex-nika
taraqqiy etgan hozirgi davrda inson bilan tabiat orasidagi munosabat muammosi
yanada aktivlashmoqda. Tabiat butun jonli mavjudotlarning rivojlanishiga imkon
yaratib bergan asos va inson uchun hayot kechirish hamda uning moddiy-ma'naviy
extiyojlarini qondiruvchi birlamchi manbadir. Inson tabiatning ajralmas bir qismi,
ammo u tabiatning boshqa elementlaridan aql-zakovati, ongliligi bilan ajralib
turadi.
Inson butun mehnat faoliyati davomida tabiatda yashab, unga ta'sir etib,
yashashi uchun zarur bo‗lgan barcha narsalarni- oziq-ovqat, kiyim-bosh, qurilish
materiallari, energetik va mineral resurslar va boshqalarni mehnati natijasida
tabiatdan oladi.
Sayyoramizda hayot farovonligi uchun geografik muhitga ta'sir etib, uni
o‗zgartirishga to‗g‗ri keladi, bunday paytda tabiatning barcha elementlari: tog‗
jinslari, relef, tuproq, o‗simlik, hayvonot dunyosi, suv va havo va boshqalar
buzilishiga yo‗l qo‗ymaslik zarur. Shundagina tabiatda amalga oshirilayotgan
o‗zgartirish ishlari insoniyat uchun naf keltiradi.
Fan va texnika taraqqiy etgan sari insonning tabiatga ta'sir etish yo‗llari va
shakllari juda ko‗payib, tabiatda miqdor o‗zgarishigina emas, balki sifat
o‗zgarishlari ham vujudga kelmoqda. Tabiiy landshaftlardagi har xil qurilishlar-
sanoat ob'ektlarining ko‗payishi aholi punktlarining vujudga kelishi, yo‗l,
aerodrom, park va suv inshootlarining qurilishi, yerlarni haydash va sug‗orish
natijasida katta o‗zgarishlarga duchor bo‗ladi.
Qurilish ob'ektlari loyihalanish jarayonining o‗zida, atrof muhit sinchkovlik
bilan o‗rganilib, maksimal darajada unga zarar yetmaydigan yechimlar qabul
170
qilinishi kerak. Imkoni boricha o‗simlik dunyosi, ko‗p yillik daraxtlar saqlab
qolinish choralarini belgilab qo‗yish kerak. Qurilish chiqindilari, ayniqsa
kimyoviy moddalar maxsus joylarga jo‗natilishi kerak. Binolarni pardozlashda,
ayniqsa fasad qismini pardozlashda ulardagi ranglarning atrof muhit bilan
mujassamligini ta'minlash choralari ko‗rilishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
