Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

kishilar o’rinsiz erga bir tiyin sarf qilmas, o’rni kelganda so’mni ayamas». 
 
Inson yaratilibdiki, mehnatini engillashtirish, hayot kechirishi uchun zarur ehtiyojlarini 
to’laroq qondirishga harakat qiladi. Mehnat qilishning o’zi ham tirikchilik o’tkazishga 
qaratilgan. Demak, inson dunyoga kelibdiki tirikchilik harakatida bo’ladi, desak xato qilmaymiz. 
Insonning mehnat unumi qancha yuqori bo’lsa, tirikchilik kechirish uchun ne’matlar shuncha 
ko’p yaratiladi. Ana shuning uchun ham ajdodlarimizning diqqat-e’tibori qanday qilib hayot 
kechirish uchun zarur ne’matlarni ko’paytirish yo’llarini topishga qaratilgan. Eng aqlli, zukkolar 
o’z davriga, sharoitiga mos ravishda eng maqbul yo’llarni topishgan va undan foydalanishni 
tavsiya etishgan. Ulardan ko’plarining nomi tarixda qolgan. 
 O’z  davrida  shakllangan  iqtisodiy qarashlar qadimgi qo’lyozmalarda aks etgan. 

---

 
 
 Iqtisodiy  qarashlarning  fan  sifatida shakllanishi dunyo tsivilizatsiyasining «beshigi» deb 
tan olingan Qadimgi Misr, Sharq mutafakkirlari ta’limoti, ilgari surgan fikrlari bilan boshlanadi. 
Ular jumlasiga miloddan XX asr ilgari qadimgi Bobilda podsho Xammurapi qonunlari, Qadimgi 
Hindistonda (miloddan 
 
VI asr ilgari)gi Manu qonunlari, Qadimgi Xitoy mutafakkirlari, ayniqsa Konfutsiy (miloddan 
avvalgi 551—479 yillar) asarlarini kiritish mumkin. Ulardagi fikrlarga diqqat qilsak, mehnat 
taqsimotiga hamda yaratilgan mahsulotning taqsimlanishiga asosiy e’tibor qaratilgan. Bu bejiz 
emas. Chunki shu davrda aynan mehnat taqsimoti hamda mehnat natijasida yaratilgan mahsulot 
taqsimoti jamiyat taraqqiyotida, aholining turmush darajasida asosiy rol o’ynagan. 
 Keyinchalik, iqtisodiy fikrlar Qadimgi Yunoniston va Rimda yanada rivojlantiriladi, 
ma’lum tizimga solinadi. 
 Qadimgi yunon mutafakkirlari Ksenifont (miloddan avvalgi 430—355 yy.), Platon 
(Aflotun) miloddan avvalgi 427—347 yy.), Aristotel (Arastu) (miloddan avvalgi 384—322 
yillar)ni haqli ravishda dastlabki iqtisodchi olimlar deb aytish mumkin. 
 
Iqtisodiyot 
— 
«ekonomika» atamasi ham dastlab Ksenofont, Aris-totel asarlarida 
ishlatilgan bo’lib, u qadimgi yunoncha