Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

kelib chiqqan iqtisodiy munosabatlari, ularning o’zaro aloqasidir. 
 
Sotuvchilar bilan xaridorlarning birgalikdagi sa’y-harakatlari bozorni keltirib chiqarar 
ekan, bozor ularni 
birlashtiruvchi mexanizm
 bo’lib xizmat qiladi. Bu mexanizmda talab va 
taklif uchrashadi. Agar biz talabni — xaridor tomonidan bo’ladi desak, taklif ishlab chiqaruvchi 
va sotuvchi qo’lida bo’ladi. 
 Bozor sub’ektlari o’z manfaatlarini ko’zlab ish yuritar ekan, ularning xatti-harakatini 
muvofiqlashtiradi. Shu orqali ularning manfaati amalga oshadi. Bozor aloqalari narx-navo 
asosiga o’rnatiladi. Narxda asosan oldi-sotdi amalga oshadi va rasmiylashtiriladi. 
 Bozorda hamma teng huquqli. Bozor deganda yoshligimizdan bilamizki, u oldi-sotdi 
qilinadigan joy. Xaridor bilan sotuvchi uchrashib, har ikkisi ham o’z manfaatini amalga oshiradi, 
ya’ni biri sotadi, ikkinchisi oladi. Mana shu ayirboshlash maxsus joy bozorda amalga oshadi. 

---

 
 
 Shu bilan birga ayirboshlash jarayonini qanday tarzda amalga oshirilishini yozilgan va 
yozilmagan, ya’ni maxsus belgilangan va belgilanmagan qonun-qoida tusini olgan mezonlari 
mavjudki, u ham bozor tushunchasiga kiradi. 
 Jumladan, sotuvchi va xaridorni o’zini tutishi, fe’l-atvori, sotuvchi narxi (haddan tashqari 
yuqori narx qo’ymaslik), xaridor narxi (haddan tashqari tovarni erga urmaslik) va boshqalar. 
Shunday qilib, 
bozor bu: 
 1. Sotuvchi bilan xaridor o’rtasidagi ayirboshlash, oldi-sotdi munosabati. 
 2. Ayirboshlash, oldi-sotdi, ya’ni savdo amalga oshiriladigan joy. 
 3.Ayirboshlash jarayonida oldi-sotdini amalga oshirishda xaridor va sotuvchining o’zini 
tutishi qonun-qoidalari,tartibotlari tizimini ifodalaydi.