Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

marginal
 — frantsuzcha me’yoriy degan so’zdan olingan) iqtisodiy 
jarayonlarni, qonunlarni me’yoriy-iqtisodiy ko’rsatkichlar orqali tushuntirishga harakat qiladi. 
Marjinalizmda iqtisodiyot xo’jalik munosabatlarida qatnashayotgan alohida sub’ekt 
psixologiyasi nuqtai nazaridan tahlil etiladi. Ular fikricha, tovarning qiymati ishlab chiqarishda 
emas, balki ayirboshlash jarayonida yuzaga chiqadi. Tovarning bahosi xaridor sotib olgan narx 
bilan belgilanadi. Shunday qilib, tovar bahosi uni ishlab chiqarish uchun sarflangan mehnat bilan 
ham emas, ishlab chiqarishning umumiy xarajatlari bilan ham emas, balki xaridorning tovarni 
baholashdagi sub’aktiv psixologik xususiyatlari bilan belgilanadi. 
 Individual tarzda har bir xaridor uchun tovarning bahosi uni sotib olayotgan kishiga 
keltiradigan nafga bog’liq. Tovarning naf-liligi esa iste’molchida tovarning bor-yo’qligi, 
zaxirasiga bog’liq. 
 Inson doimo, birinchi navbatda, eng zarur narsani sotib oladi. Ikkinchi tomondan, har bir 
sotib olingan bir turdagi tovar avvalgisidan kam naf keltiradi. 
 
Me’yoriy naflilikning kamayib borish qonuni marjinalizmning asosiy printsipi 
hisoblanadi. Shunday qilib, narx xarajatlarga bog’liq bo’lmay, me’yoriy naflilikka qarab 
belgilanadi. 
 
Marjinalizmning iqtisodiy fikr rivojiga qo’shgan hissasi iste’molchilar ruhiyatini 
o’rganish, aniq iqtisodiy vaziyatda sub’ektning o’zini tutishi, erkin raqobat kurashi sharoitida 
firma faoliyatining samaradorligini oshirish bo’yicha matematikaga oid uslublardan foydalanish 
printsiplari bo’lib, hozirgi paytda ham nazariy tadqiqotlarda keng qo’llaniladi. 
 XIX asrning ikkinchi yarmida klassik maktab bilan marjinalizm maktabi o’rtasida kurash 
kuchaydi. Qator savollarga birida javob topilsa, ikkinchisida topilmay qoldi. Uchinchi, har 
ikkisini birlashtiruvchi nuqtai nazar zarur bo’lib qoldi. Bu vazifani iqtisodiy nazariyadagi 
navbatdagi, iqtisodiy ta’limot tarixiga neoklassik maktab bo’lib kirgan kontseptsiya bajardi. Bu 
yo’nalish asoschisi