|
SERGEY YESENIN
(1895 – 1925)
XIX asrda rus adabiyoti, jumladan,
she’riyati
shunday
yuksak
darajada
rivoj landiki, bugun jahon adabiyotini
shu davr rus so‘z san’atisiz tasavvur
etib bo‘lmaydi. XX asr boshlarida bu
adabiyot yangi shoirlar berdi. Shular-
dan eng mashhuri – Sergey Yesenin.
Adabiyot
ahli
orasida,
shoirlar
qishloqlarda tug‘ilib, shaharlarda vafot
etadi
, degan gap yuradi. Bu rusning buyuk shoiri Sergey Alek-
sandrovich Yeseninga nisbatan to‘la mos keladi.
U 1895-yilning 3-oktabrida (eski hisob bo‘yicha 21-sen-
tabrida) Rossiyaning qadim tarixga ega Ryazan guberniyasiga qa-
rashli Kons tantinovo qishlog‘ida oddiy dehqon oilasida tug‘ildi.
Otasining kambag‘alligi, ayolmandligi uchun u ikki yoshligidan
o‘ziga to‘qroq bo‘lgan ona tomonidan bobosining oilasida tar-
biya topdi. Besh yoshligida o‘qishni o‘rgandi, to‘qqiz yoshidan
xalq qo‘shiqlariga o‘xshatib she’rlar bita boshladi.
Qishloq muallimlari tayyorlaydigan maktabni tugallab, o‘n
yetti yoshida Moskvaga bordi. Savdogarning idorasida ishladi,
bosmaxona da musahhihlik qildi, adabiy-musiqiy to‘garakka qat-
nashdi, she’rlar yozishni davom ettirdi. O‘n to‘qqiz yoshidan
she’rlari Moskva jurnallarida bosilib, mashhur bo‘ldi. Yigirma
yoshida Petrogradga kelib, yana bir mashhur rus shoiri Alek-
sandr Blok bilan tanishdi.
1916-yildan armiya xizmatiga kirdi. Oq podshoh shara
-
ga she’r yozishdan bosh tortgani uchun intizomiy batalonga
jo‘natildi, keyin xizmatdan tamoman voz kechdi.
1918–1921-yillarda Murmansk, Arxangelsk, Qrim, Kavkaz,
Bessarabiya,
shuningdek,
Turkiston
bo‘ylab
safar
qildi.
1922–1923-yillari esa taniqli amerikalik raqqosa Aysedora Dun-
kan bilan Yevropa ning Germaniya, Fransiya, Belgiya, Italiya
mamlakatlarini aylandi, to‘rt oy AQSH da yashadi.
177
Sergey Yesenin 1925-yil 28-dekabrda fojiali tarzda vafot
etdi.
Shoir qayerda bo‘lmasin, umri bo‘yi o‘zini ruhan qishloqda
yurgandek his qilib yashadi. Uning o‘z yurti va ona xalqiga
yuksak muhabbati she’rlarida uning bevosita Ryazan o‘lkasiga
mehri tarzida aks etgan.
Bu muallif asarlarida tarjimayi holi bilan bog‘liq nuqtalar
ko‘p tilga olinadi. Mumtoz o‘zbek adabiyotida bunday asarlarga
hasbi hol
de yiladi. “Endi qaytmam uyimga” hamda “Singlimga
xat” she’rlarida shoirning ko‘p umri xorijiy mamlakatlarda, sa-
farlarda o‘tgani shundoq sezilib turadi. Ammo qayerda yasha-
masin, vatani mehri uning qalbida jo‘sh uradi.
Sergey Yeseninning satrlari – qisqa-qisqa, tili – ravon va
sodda, lirik qahramonning hayot, tabiat, odamlarga munosabatida
qishloqcha samimiylik va to‘g‘rilik ufurib turadi. Eng muhimi,
asarlarida sharqona ruh bor.
Bu o‘z-o‘zidan paydo bo‘lgan emas. Shoir forsiy tildagi
mumtoz she’riyat namunalari bilan yaqindan tanishganidan keyin
Eronga borishga qattiq intiladi. Biroq o‘sha paytdagi Rossiya
va Eron munosabatlari rus shoirini u yoqqa yuborish maqsadga
muvo
q emasligini taqozo etadi. Shunga qaramasdan, Sergey
Yesenin qattiq turib Eronga borishni talab qilgani uchun uni
Ozarboyjonning Bokuga yaqin qishloqlaridan biriga yuborishadi.
Bir necha muddat bu yerda yashab, sharqona ruhni his etadi,
Sharq odamlarining hayot tarzidan zavqlanadi va tez fursatda
uning “Fors taronalari” she’rlar turkumi yoziladi.
Sharq she’riyatida Allohga ishqni majozan yorga ishq tar-
zida kuylash kuchli edi. Shunga taqlidan rus shoiri ham Sharq
go‘zaliga bag‘ishlangan ishqiy she’rlar bitadi. Lekin shu mavzu
bahonasida G‘arb kishisining Sharqqa mehri jo‘sh urib turganini
sezish qiyin emas.
Rus hayotini tasvirlaydimi, sharqona mavzularda qalam tebra-
tadimi, bundan qat’i nazar, Sergey Yesenin she’rlarining tub
mohiyatida umuminsoniylik yotadi. Millati, dini, irqidan qat’i
nazar, ularni o‘qigan kishining ko‘nglida bir yorug‘lik, zavq,
mehr, ezgulikka oshnolik tuyg‘usi paydo bo‘ladi.
She’r qalbni
poklaydi
, deganlari shu.
178
Sergey Yeseninning aksar she’rlarini Erkin Vohidov maromi-
ga yetkazib tarjima qilgan. Bu she’riyatning o‘zbek shoirlari
ijodiga juda katta ta’siri bo‘ldi. Erkin Vohidov, Tilak Jo‘ra,
Ma’ruf Jalil, Xurshid Davron va boshqalar ijodida buni yaqqol
sezamiz. Xususan, O‘zbekiston xalq shoiri marhum Muhammad
Yusuf ijodini Sergey Yesenin asarlari ta’sirisiz tasavvur qilib
bo‘lmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
