Alisher navoiy nomli samarqand davlat unversiteti jismoniy madaniyat fakulteti

 

 

---

II BOB. ASOSIY QISM 

 

 

Hozirgi  zamon  yengil  atletikasi  Angliyada  boshqa  mamlakatlarga  nisbatan 

oldinroq rasm bo’la boshladi 1837-yili bu yerda 2 km ga yaqin masofaga yugurishdan 

Regbi shahri kollej o’quvchilarining dastlabki musobaqalari bo’ldi. 

 

Keyinroq  yengil  atletika  musobaqalari  Universitetlarda  ham  rasm  bo’la 

boshladi.  Bu  jihatdan  Oksford  va  Kembrij  universitetlari  tashabbuskor  bo’ldi  1864-

yilda  o’quv  yurtlari  o’rtasida  birinchi  marta  yengil  atletika  musobaqalari  bo’ldi, 

shundan keyin bunday musobaqalar har yili o’tkaziladigan bo’ldi. 

Musobaqa  dasturiga  yugurishning  6  turi  sakrashning  2  turi  kiritilgan  bo’lib, 

so’ngra bosqon uloqtirish va yadro itqitish ham qo’shiladi. Keyinchalik Skandinaviya 

mamlakatlarida  yengil  atletika  mustaqil  sport  turi  sifatida  1887-yil  Shvetsiyada, 

1897-yil Norvegiyada va 1906-yil Finlandiyada rasm bo’la boshladi. 

  Vengriyada, Polshada, Chexoslovakiyada, Yugoslaviyada va boshqa markaziy 

Yevropa mamlakatlarida, Rossiyada yengil atletika sporti 1890-yil rivojlana boshladi. 

Keyinchalik  Olimpiya  o’yinlari  dasturidan  joy  olgan  eng  muhim  sport  turlaridan 

bo’lib yengil atletika xalqaro majmuaviy musobaqalari ham o’tkazila boshladi.  

Dunyoda  zamonaviy  yengil  atletika  rivojlanishida  shu  sport  turi    bo’yicha 

o’tkazib  kelinayotgan  jahon  birinchiliklari  ayniqsa  olimpiya  o’yinlarining  o’rni  va 

ahamiyati  beqiyosdir.  2012-yilda  Londonda  o’tkazilgan  XXX  olimpiada  o’yinlarida 

yengil  atletikaning    47  turi  bo’yicha  musobaqalar  o’tkazildi.  Yengil  atletika  5 

bo’limdan  iborat  bo’lib,  bularning  orasidan  yurish  va  yugurish  ommobob  va  keng 

tarqalgan  jismoniy  mashqlardir.  Ular  insonning  har  tomonlama  jismoniy 

rivojlanishiga ta’sir ko’rsatadi, uning salomatligini asrashda, faol dam olishda ajoyib 

vosita bo’lib xizmat qiladi. Undan ko’pgina sport turlarida foydalaniladi va tezlikni 

o’zgartirib,  shug’ullanuvchilar  organizmiga  maqsadli  ta’sir  ko’rsatib,  istalgan 

natijaga erishiladi.  

Sakrash bu – to’siqlardan o’tishning tabiiy usuli bo’lib, qisqa vaqt ichida asab 

mushak  kuchiga  maksimal  zo’r  berish  bilan  xarakterlanadi.  Yengil  atletika  sakrash 

mashqlarida    sportchilarning  o’z  tanalarini  idora  qila  bilish,  kuchlarni  yig’a  bilish 

---

qobiliyatlarini takomillashtiradi, hamda kuch, tezlik, chaqqonlik va mardlikni ortirib 

boradi.  Uloqtrish  asab  mushak  kuchlanishini  qisqa  vaqtda  yuqori  bo’lishi  bilan 

xarakterlanadi.  Bunda  qo’l,  yelka  kamari  va  tana  mushaklarigina  emas,  balki  oyoq 

mushaklari ham faol qatnashadi. 

Uloqtirish bilan shug’ullanish bu – muhim fazilatlarni taraqqiy ettiribgina qolmasdan, 

butun tana mushaklarining ham garmonik rivojlanishiga yordam beradi. Ko’pkurash 

yugurish,  sakrash  va  uloqtirishning  har  xil  turlarini  o’z  ichiga  oladi.  Ko’pkurash 

shug’ullanuvchilar  oldiga  juda  yuqori  talablar  qo’yadi.  Ular  texnik  jihatdan  yuqori 

mahoratli  bo’lishlaridan  tashqari,  Sprinterlardek  tezkor,  ular  uloqtiruvchilardek 

kuchli, sakrovchilardek sakrovchan va chaqqon, dadil va albatta chidamli bo’lishlari 

kerak bo’lib hisoblanadi. Ko’pkurash bilan shug’ullanish sportchilar organizmiga har 

tomonlama  ta’sir  ko’rsatish  bilan  bir  qatorda  yengil  atletika  sport  turi  bilan 

shug’ullanishga ham yaxshi zamin yaratib beradi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---