Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A

4.2.5.  Kalkulatsiya va taqqoslovchi schyotlar
Ushbu schyotlar korxona faoliyatida ishlab chiqarilgan mahsu­
lotlar, sotilgan tovarlar, bajarilgan ish va k o ‘rsatilgan xizmatlar tan- 
narxini aniqlash uchun xarajatlar hisobini yuritishga m oljallangan. 
K alkulatsiya  schyotlari  debetida  mahsulot  (ish,  xizmat)  ishlab 
chiqarish  bilan  bog‘liq  xarajatlar  aks  ettiriladi.  Kreditida  esa  ish­
lab chiqarishdan tayyor mahsulot (yarim tayyor mahsulot, ish,  xiz- 
m at)lam ing  haqiqiy  tannarxi  aks  ettiriladi.  Kalkulatsiya  schyot­
lari  boWicha  qoldiqlar  debet  tom onda  b o lib ,  tugallanmagan  ish­
lab  chiqarish  miqdori  hisoblanadi.  Kalkulatsiya schyotlariga 2010, 
2310,  1510  schyotlar misol  b o la d i.
Taqqoslovchi  schyotlarga quyidagi  schyotlar misol  b o lad i.
9210 -  «Asosiy vositalam ing sotilishi va boshqacha chiqib  ke- 
tishi»;
9220 -  «Boshqa aktivlarning sotilishi»; 9910 -  «Yakuniy moli­
yaviy natija»;
2610  -   «Ishlab  chiqarishdagi  yaroqsiz  mahsulot»  va  boshqa- 
lardir.  Ushbu  schyotlar  orqali  m a’lum  bir jarayon  natijasi  taqqo- 
slanadi.
9210 -  «Asosiy vositalaming  sotilishi  va boshqacha chiqib ke- 
tishi»  schyoti  misolida  taqqoslovchi  schyotlar  xususiyati  k ol'ib 
chiqiladi.
Sotilayotgan  asosiy  vositalar  bilan  b o g iiq   xarajatlar  va  daro- 
m adlar quyidagilardir:
bo shlanglch qiymat 2000000;
eskirish  summasi  250000;
shartnomada kelishilgan  baho  2  500000;
asosiy vosita  sotishda belgilangan QQS  25000  (2500000  x  20: 
2 000 0 0 0
);
sotish  natijasida  olingan  moliyaviy  natija  400  (2000000  + 
250000) - (15.000  + 2500000)
K o‘rib  olganim izdek,  buxgalteriya  hisobi  schyotlari joylash- 
gan  joyiga  qarab,  balansdagi  va  balansdan  tashqari  schyotlarga 
b o lin ad i.  Korxonaning o ‘z m ab lag lari  uchun m oljallangan  schy-
98

---

otlar,  balansdagi  va  korxonada  vaqtincha  ishlatishda  yoki  saqlan- 
ishda b o lg a n  m ablag‘lar uchun m o ljallan g an  schyotlar, balansdan 
tashqari  schyotlar  deyiladi.