“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

Psixologiya 
- 
o‘zi  nima
?
 
degan  savolga  bir  nechta  psixologik  ta’riflarni 
ko‘rish  mumkin.  Avvaliga  psixik  jarayonlarni  o‘rgangan  V.Vuntning  fikricha, 
                                                 
3
 
David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 18-b.
 
1.
 
Kasbiy psixologiya fanining 
tarixiy rivojlanish bosqichlari. 
 

---

6 
 
psixologiyaning  asosiy  vazifasi  introspeksiya  bo‘lib,  u  shaxsiy  psixolog  ya’ni 
emotsional holat va hissiy jarayonlarni o‘zi tahlil qilishidir. 
1920   yillardan  1960  yilga qadar amerikalik psixolog J.B.Uotson 
introspeksiyani rad etib, psixologiyani xatti-harakati kuzatuvchi fan deb atadi. 
Psixologlar 1960 yillarda bu fanni xulq va ruhiy jarayonlar haqidagi fan deb 
atashgan.  Ruhiy  jarayonlar  ichki  subektiv  jarayon  bo‘lib,  buni  hulqiga  qarab 
aniqlaymiz  –  his  qilish,  anglash,  tush  ko‘rish.  O‘y-xayol  hislardir.  Psixologiya  fan 
sifatida kuzatuv asosida fikrlarni tahlil qilish va g‘oyalarga baho berishga intiladi - 
degan ilmiy fikrlar ham bo‘lgan. 
Turli  mazmundagi  taassurotlar  tufayli  paydo  bo’ladigan  hissiy  holatlar 
hayotimizning  turli-tuman  ko’rinishlaridirki, bularning  hammasini  psixologiya  fani 
o’rganadi.  
Psixologiyaning  o‘z  chegaralari  bor.  U  sizga  aniq  va  yakuniy  javob 
bermaydi.    Masalan,    Lev    Tolstoyning  quyidagi    “Nima    uchun    yashayapman? 
Nimadir  qilishim    shartmi?  Hayotda    kutib    turgan    o‘limga    bo‘ysunmaslikdan 
maqsad  bormi”,-degan  savollarga  har    bir    shaxs    o‘zicha    javb    beradi.    Biroq 
psixologiya    sizga    odamning    hissiyoti,    o‘yi,    xatti-harakatini    yaxshiroq 
tushunishga yordam beradi.
4
 
Psixologiya tarixida psixikaning paydo bo’lishi haqida yana bir qancha turli-
tuman fikrlar bor. Uzoq asrlar davomida psixika va uning paydo bo’lishi, taraqqiyoti 
masalalariga har xil nuqtai nazardan yondashib kelindi.