“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

 
 
Statistik metodlarni qayta ishlash
, ular bilan ishlash va natijalarning tahlili 
– keyingi bosqichdir.  Odatda  metodlarni qayta  ishlash  eksperimentni  rejalashtirish 
bosqichida yoki undan oldin bo’lib o’tadi.  
Mulohaza  va  natijalar  interpretatsiyasi
  kuzatuv  tsiklini  yakunlaydi. 
Eksperimental  kuzatuvlarda  faraz  tasdiqlanadi  yoki  rad  etiladi.  Kuzatuvchi  o’z 
mulohazalarini bildiradi va nihoyat u o’z xulosasini tahlil qiladi.    
Bu kuzatuvning oxirgi bosqichi hisoblanadi; qo’lyozma, risola, monografiya, 
ilmiy  jurnal  redaktsiyasiga  xat  tayyorlanadi.  Xulosa  qilib  shuni  aytish  mumkinki, 
eksperimental  kuzatuv  aniq  sxema  orqali  o’tkaziladi.  Uni  o’tkazishning  asosiy 
bosqichi;  muammoning  tuzilishi  va  farazni  ko’tarib  chiqarish,  metodikaning 
tuzilishi,  apparatura  tanlash,  sinaluvchilarni  tanlash,  o’zgarishlarni  nazorat  qilish 
rejasi,  eksperiment  o’tkazish,  natijalarni  qayta  ishlash  va  tahlil  qilish,  ilmiy 
hisobotga  tayyorgarlik.  Shundan  so’ng  kuzatuv  yakun  topgan  hisoblanadi.  Ilmiy 
faraz  tasdiqlandimi  yoki  rad  etildimi,  natija  jamoa  fikriga  tashlanadi.  Kuzatish 
metodining  asosiy  afzalligi  shundan  iboratki,  kuzatish  tabiiy  sharoitda  o’tkaziladi, 
kuzatish kuzatilayotgan shaxslarning odatdagi xulq-atvorlarini o’zgartirmaydi.    
Kuzatishni bitta odam ustida ham va bir guruh shaxslar ustida ham olib borish 
mumkin. Bu metod bolalar bog’chasi guruhlaridagi yoki maktab sinfidagi bolalarni 
o’rganish uchun qulaydir. Kuzatish metodining kamchiligi uning anchagina mehnat 
talab qilishidir. Tadqiqotchi psixologni xulq-atvorning istalgan qiyofada emas, balki 
konkret  tadqiqot  vazifalari  bilan  bog’liq  holda  namoyon  bo’lishigina  qiziqtiradi. 
Shuning  uchun  kuzatiluvchi  shaxs  xususiyatlari  va  psixik  holatlarining  o’ziga 
kerakli  tarzda  namoyon  bo’lishini  kutib  turishi  kerak.  Bundan  tashqari,  psixik 
xususiyatlarning  yakka  holda  namoyon  bo’lishini  kuzatish  va  qayd  qilish  etarli 
emas.  Tadqikotchi    u  yoki  bu  xususiyatlarning  xarakterligiga,  tipikligiga  ishonch 
hosil  qilishi  kerak.  Bundan  tashqari  eksperimental  psixologiyada  quyidagi 
metodlardan foydalanish mumkin.