Termiz davlat universiteti texnika fakulteti

 
 
Yotiq chiziqlar
 
Yo’lning  qatnov  qismi  yuzasidagi  chiziqlar,  ishoralar,  yozuvlar  va  boshqa  belgilar 
harakatlanish tartibini belgilaydi.  
Yo’l yuzasidagi yotiq chiziqlar oq rangda bo’ladi (1.4, 1.10 va 1.17 chiziqlar sariq
 rangda bo’ladi). 
 
 
 
 

---

150 
 
 
 
 
1.1 —  qarama  –  qarshi  yo’nalishlarda  harakatlanayotgan  transport  oqimlarini  ajratadi, 
yo’lning  xavfli  joylaridagi  harakatlanish  bo’lagi  chegarasini  bildiradi;  yo’lning  kirish  taqiqlangan 
chegarasini anglatadi; 
Transport  vositalarini  to’xtab  turish  joyi  chegarasini  hamda  avtomagistrallar  qatoriga  kiritilmagan 
yo’lning harakatlanish qismi chegarasini bildiradi. 
 
1.2 (enli sidirg’a chiziq) — avtomagistrallarda harakatlanish qismi chegarasini bildiradi; 
 
1.3 — to’rt va undan ortiq harakatlanish bo’lagi bo’lgan yo’llarda qarama – qarshi 
yo’nalishdagi transport vositalari oqimini ajratadi; 
 
1.4 — to’xtash taqiqlangan joyni bildiradi. Yakka holda yoki 3.27 “To’xtash taqiqlangan” 
yo’l belgisi bilan qo’llaniladi hamda yo’lning harakatlanish qismi chetiga yoki yo’l chetidagi to’siq 
(bordyur) ustidan chiziladi;
  
  
Buylanma chiziqlar va ularning xususiyatlari. Yo’lning qatnov qismi yuzasidagi chiziqlar, 
ishoralar va boshqa belgilar harakatlanish tartibini belgilaydi. 
Yo’l yuzasidagi yotik chiziqlar oq rangda buladi (1.4, 1.10 va 1.17 chiziqlar sariq rangda buladi). 
 
 
1.5-ikki  yoki  uch  bo’lakli  yo’llarda  qarama-qarshi  yunalishlarda  harakatlanayotgan  transport 
vositalari oqimlarini ajratadi; bir yo’nalishda harakatlanish uchun muljallangan ikki yoki kup bo’lakli 
yo’llarda bo’laklarning chegaralarini bildiradi. 
 

---

151 
 
                   
 
 1.6-yakinlashish chizigi-xar bir chiziq uzunligi ular orasidagi masofadan katta bo’lgan uzuq-
uzuq  chiziq-qarama-qarshi  yoki  bir  yunalishda  harakatlanayotgan  transport  vositalari  oqimlarini 
ajratuvchi 1.1 yoki 1.11 chizigiga yakinlashayotganlik haqida ogoxlantiradi (501-rasm). 
1.7-xar  bir  chizig’i  qisqa  va  oralari  shu  chiziqlar 
bo’yiga  teng  bo’lgan  uzuq-uzuq  chiziq-chorraxadagi 
harakatlanish bo’laklarini bildiradi (500-rasm). 
1.8-enli uzuq-uzuq chiziq-tezlanish yoki sekinlanish 
bo’lagi  bilan  yo’lning  harakatlanish  qismidan  asosiy 
bo’lagi  o’rtasidagi  chegarani  bildiradi  (chorraxalarda, 
yo’lning  turli  satxda  kesishgan  kismlarida,  avtobuslar 
tuxtaydigan joylarda va xokazo) (545-rasm). 
1.9-reversiv  harakatlanishda  qatnov  qismining  chegarasini  belgilaydi;  reversiv  harakatlanish 
amalga  oshirilgan  yo’llarda  (reversiv  svetofori  o’chirilgan  xolatda)  qarama-qarshi  yunalishdagi 
transport oqimini ajratadi (503-rasm). 
 
  1.10-to’xtab  turish  taqiqlangan  joyni  bildiradi.  Yakka  xolda  yoki  3.28  yo’l  belgisi  bilan 
ko’llanadi va yo’lning harakatlanish kismi chetiga yoki yo’l chetidagi tusik (bordyur) ustidan chiziladi 
(504-rasm). 
1.11-sidirga  chiziq  yonida  chizilgan  uzuq-uzuq  chiziq  faqat  biror  bo’lakda  qayta  tizilishga 
ruxsat beradi va transport oqimlarini ajratadi (505-rasm). 
1.12-to’xtash chizig’i (506-rasm). 2.5 bandli belgi o’rnatilganda yoki sfetoforning takiklovchi 
ishorasida bu chiziq avtomobil to’xtaydigan joyni ko’rsatadi. 
1.13-bir  kator  bulib  terilgan  uchburchaklar  kesishgan  yo’lda  harakatlanayotgan  transport 
vositasiga  yo’l  berish  zarur  bo’lganda,  avtomobilni  to’xtatish lozim  bo’lgan  joyni  ko’rsatadi  (507-
rasm). 
1.14.1,  1.14.2-bir-biriga  parallel  chizilgan  keng  uzluksiz  chiziqlar  («zebra»)  piyodalarning 
o’tish joyini bildiradi (508-rasm). 
1.14.2-belgining  ishorali  yunaltirgichlari  piyodalarning  harakatlanish  yunalishini  ko’rsatadi 
(509-rasm). 
1.14.3-piyodalarning o’tish joyi svetofor orqali tartibga solinadi (510-rasm). 
1.15-yo’lni velosiped yo’lagi kesib o’tganini bildiradi. 

---

152 
 
 
 1.16.1-1.16.3-transport  vositalarining  oqimi  ajraladigan  yoki  qo’shiladigan  joylardagi 
yunaltiruvchi orolchalarni bildiradi. 
1.17-belgilangan yunalishli transport vositalarining bekatlari hamda taksilarning to’xtab turish 
joylarini bildiradi (514-rasm). 
 
  1.18-chorraxada  bo’laklar  bo’yicha  ruxsat  berilgan  harakatlanish  yunalishlarini  ko’rsatadi. 
Yakka  xolda  yoki  5.8.1,  5.8.2  belgilari  bilan  ko’llanadi.  Oxiri  berk  yo’l  tasvirlangan  chiziq,  shu 
yunalishdagi yon tomonda joylashgan qatnov qismiga burilish taqiqlangan ko’rsatadi. 
                 
 
CHetidagi  chap  bo’lakdan  chapga  burilishga  ruxsat  beruvchi  yunaltirgich  shu  bo’lakdan 
kayrilishga ham ruxsat beradi (515-rasm). 
1.19-harakatlanish qismining toraygan, shuning bilan yunalishdagi harakatlanish bo’laklarining 
soni kamaygan  yoki qarama-qarshi yunalishda kelayotgan transport vositalari oqimlarini ajratuvchi 
1.1 yoki 1.11 chizig’iga yaknlashganlik haqida ogoxlantiruvchi chiziq. Birinchi xolda 1.18.1-1.18.3 
yo’l belgilari bilan ko’llanishi mumkin (516-rasm). 
 1.20-katta  uchburchak  shaklida  bo’lib,  xaydovchini  1.13  chizig’iga  yakinlashayotganidan 
ogoxlantiradi (517-rasm). 

---

153 
 
 
1.21-«STOP»-to’xtash yozuvi-2.5 belgisi bilan birga ko’llanganda xaydovchini 1.12 chizig’iga 
yakinlashayotgani haqida ogoxlantiradi (518-rasm). 
1.22-yo’l raqamini ko’rsatadi (562-rasm). 
1.23-yo’lning  faqat  belgilangan  yunalishli  transport  vositalari  uchun  mo’ljallangan  bo’lagini 
bildiradi (520-rasm). 
1.1  va  1.3  bandli  chiziqlarni  bosib  o’tish  taqiqlaanadi,  harakatlanish  qismining  chekkasini 
bildirish uchun kqllangan 1.1 chizigi bundan istisno. 
1.2, 1.5-1.8 chiziqlarini istalgan tomondan bosib o’tish mumkin. 
Reversiv  svetoforlar  bo’lmaganda,  1.9  bandli  chizig’ini  faqat  avtoulovning  o’ng  tomonida 
bo’lsa, bosib o’tishga ruxsat beriladi. 
Reversiv svetofor yokilgan vaktida bir yunalishli bqlaklarni ajratayotgan 1.9 chizigini itsalgan 
tomonidan bosib utishga ruxsat beriladi. 
Reversiv svetofor o’chirilganda, xaydovchilar darxol 1.9 chizig’idan o’ngga qayta tizilishlari 
kerak.  Reversiv  svetofor  o’chirilgan  bo’lsa,  qarama-qarshi  yunalishdagi  transport  oqimlarini 
ajratuvchi 1.9-chizig’ini bosib utish taqiqlanadi. 
1.11.  Bandli  chizig’ini  uzuq-uzuq  tomondan  sidirga  chiziq  tomonidan  esa  faqat  quvib  yoki 
chetlab o’tishni tugutayotganda bosib o’tishga ruxsat beriladi. 
Vaqtincha  o’rnatilgan  va  doimiy  yo’l  belgilari  va  chiziqlar  bir-biriga  zid  kelsa.  Xaydovchi 
vaktinchalik yo’l belgisiga amal qilishi kerak (521-rasm).