O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Muallif - O.A.Amanov 
 
Siz  uchun  qulay  raqobat  strategiyasini  tanlash  o’zingizning  imkoniyatingizga 
bog’liq.  Agar,  jixozlaringiz  eskirgan,  xodimlar  malakasi  past  va  portfelda  manfaatli 
texnik  yangiliklar  bo’lmasa,  lekin  ish  haqida  va  boshqa  ishlab  chiqarish  xarajatlari 
unchalik yuqori bo’lmasa, A1 yoki B1 strategiyani qabul qilishingiz mumkin. 
Agar  xom  ashyo  va  materiallar  sizga  juda  qimmatga  tushsa,  lekin  korxona 
takomillashgan  jixozga,  yuqori  darajadagi  konstruktorlik  ishlanmalar  yoki 
kashfiyotlarga,  yuqori  malakali  kadrlarga  ega  bo’lsa,  sifatli  mahsulot  yoki  noyob 
tovarlar ishlab chiqarish hisobiga raqobatbardoshlikka erishish mumkin bo’ladi.  
Tabiyki, siz dastlab tanlangan strategiyada oxirigacha qolishingiz shart emas. 
B 1 strategiyadan boshlab, ya’ni uncha boy bo’lmagan xaridorlar guruhiga mos 
keluvchi  bir  –  ikki  turdagi  mahsulot  ishlab  chiqarishni  o’zlashtirgach,  yangi 
strategiyani o’zlashtirishga tayyorgarlik ko’rishni boshlash mumkin. 
ENG  qimmatli  hisoblangan  raqobat  ustunligi-firmaning  obro’si  hisoblanadi. 
Ushbu  ustunlikka  juda  qiyinchilik  bilan,  asta  sekin  va  katta  mablag’  hisobiga 
erishiladi.  Ana  shu  sababdan  Amerika  avtomobil  kom’aniyalari  eng  kichik  nosozlik 
aniqlanganda ham barcha avval sotilgan mashinalarni ushbu defektlarni bartaraf etish 
uchun  qaytaradi.  Bunday  harakatga  ularni  sug’urta  kom’aniyalarning  da’volaridan 
qo’rqish  emas,  balki  firma  obro’sini,  uning  nomini  saqlab  qolish  istagiundaydi. 
Xorijdagi yetakchi firmalar ijobiy fikrlarni shakllantirish va saqlab qolish maqsadida 
“Pablik  relletik”  ya’ni  jamoatchilik  bilan  aloqalarni  mustahkamlashga  intilishi  ham 
bejis emas.  
Yuqoridagilarni  e’tiborga  olgan 
holda  A2 
va  V2  strategiyalarini 
raqobatbardoshlikni  ta’minlaydigan  eng  ishonchli  strategiyalar  deb  hisoblash 
mumkin.  Lekin,  boshlang’ich  davrda  A1va  V1  strategiyalardan  ham  foydalanish 
mumkin.  Har  qanday  sharoitda  ham  siz  u  yoki  bu  tovarni  ishlab  chiqarishni  yo’lga 
qo’yish  kerakli  degan  savolga  javob  bera  olasiz.  Demak,  barcha  imkoniyat  va 
kamchiliklarni  solishtirib  ko’rib,  siz  o’z  biznesingiz  predmeti  bo’ladigan  tovarni 
tanladingiz.  Endi  biznes  reja  bilan  qiziquvchilar-’otentsial  investorlarni  tanlovingiz 
to’g’ri ekanligiga ishontirishingiz zarur.  
Buning uchun siz quyidagi savollarga aniq javob berishingiz kerak:  

 
sizning mahsulotingiz yoki xizmatingiz qanday talabni qondiradi; 

 
sizning mahsulotingiz raqobat ajratib turuvchi qanday xususiyatga ega; 

 
ushbu tovar qancha davr davomida bozorda yangilik bo’lib turadi? 
 
(sizning mahsulotingiz yoki texnologiyangizning tahliliy bahosi);  

 
sizning  mahsulotingiz  yoki  texnologiyangiz  qanday  patent  yoki  avtorlik 
guvohnomasi bilan himoyalangan? 
Eng  muhim  va  ko’pincha  tadbirkorlar  tomonidan  e’tibor  qaratilmaydigan 
element  tovar  yoki  texnologiyangizda  ishlab  chiqarilgan  mahsulotning  ko’rinishi 
hisoblanadi.  Xorijiy  ishlab  chiqaruvchilar  xaridorlar  yaratilgan  mahsulot  haq 
bo’lmaganda  tajriba  namunasini  ko’rsatishni  talab  qiladilar.  SHu  sababdan  biznes 
reja tarkibiga tovaringizning suratini kiritish u to’g’risida taasurot olish  imkoniyatini 
yaratadi.  

---