Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

5.5.2. CMMI model davomiyligi 
 
Yetuk  modellar  davomiyligi  bosqichlar  muhovazasiga  muvofiq  ravishda 
tashkillashtirish  sinifiga  ajratmaydi.  Yana,  ular  modellarni  bezak  qisimi 
hissoblanadi bu esa mustaqi yoki tajribalarning guruhlari nazarda tutadi va har bir 
jarayon  gurugidagi  yaxshi  tajribalarning  qo‘llanilishini  aniqlaydi.  Eng  so‘ngi 
baholash  yo‘q,  shuning  uchun,  yagona  qiymat  hissoblanadi  lekin  jarayon  guruhi 
yoki  har  bir  jarayon  uchun  tashkillashtirishning  eng  so‘ngi  ko‘rinishi 
qiymatlarining bog‘lanishi deb ham ataladi. 

---

179 
 
CMMI  davomiyligi  5.7-  rasmda  jarayon  maydonlari  hissobga  olgan  holda 
ko‘rsatilgan  va  U  0  dan  5  gacha  har  bir  jarayon  maydonida  mukammal  baholash 
bosqichini  aniqlashga  hizmat  qiladi.  Odatda,  tashkillotlar  har  hil  jarayon 
maydonlari  uchun  har  hil  yetuk  bosqichlarda  operatsiyalarni  amalga  oshirishadi. 
Demak, CMMI  baholash  davomiyligining  natijasi  har  bir  jarayonning  mukammal 
profil  ko‘rinishi  hissoblanadi  va  ular  yuksak  darajali  baholashni  bog‘laydi. 
Mukammal profilning fragmenti har hil mukkammal boshqichlardagi jarayonlarni 
ko‘rsatadi  (5.11-  rasm).  Bu  boshqaruv  konfiguratsiyasidagi  yetuk  boshqichni 
ko‘rsatasi,  misol  uchun,  u  yuqori  ko‘rasatsa  unda  havfli  boshqaruv  pastgisini 
ko‘rsatadi.  Kompaniya  haqiqiy  va  mukammal  maqsad  profillarini  yaratishi 
mumkin,  maqsad  profile  salohiyatli  bosqichni  aks  ettiradi  bu  esa  ular  jarayon 
maydoniga erishishga intilishini anglatadi.  
 
Loyihani kuzatish va nazorat 
qilish
 
 
Yetkazib beruvchi kelishuv 
boshqaruvi
 
 
Havf-hatar boshqaruv
 
Konfiguratsion boshqaruv
 
                       Talablar boshqaruvi
 
                                                              Tekshirish 
Tekshirish 
5.11- rasm. Qobilyat profil jarayoni 
 
Model davomiyligining asosiy foydasi bu kompaniyalar haridorning shaxsiy 
talablari  va  istaklariga  munosib  jarayonlarni  tanlar  va  to‘play  olishidir  Mening 
tajribamda, tashkilotning har hil turlarini yaxshilash jarayoni uchun har hil talablari 
mavjud.  Misol  uchun,  biror  kompaniya  belgilangan  tizimdagi  yaxshilanishlarda 

---

180 
 
markazda  bo‘lishi  mumkin  bo‘lgan  airoplan  sanoati,  konfiguratsiya  boshqaruvi, 
qonuniylik  uchun  dasturlarni  yaratadi,  baholanki  web  rivojlanish  kompaniyasi 
savdo  jarayonlari  bilan  ko‘proq  aloqador  bo‘lishi  mumkin.  Model  bosqichi 
navbatdagi  har  hil  bosqichlarda  kompaniyalarni  jamlaydi.  Taqqoslash,  CMMI 
davomiyligi  ehtiyotkorlikka  va  o‘zgaruvchanlikka  ruxsat  beradi,  hali  hanus 
kompaniyalarga CMMI rivojlanish doirasida ishlashi uchun imkoniyat yaratadi. 
Asosiy tushunchalar 
▪
 
Jarayonni  mukammallashtirish  maqsadlar-maxsulotning  yuqori  sifati, 
ishlab chiqarishga ketadigan sarflarning kamayishi va dasturiy ta‘minotning tezlik 
yetkazib berish. 
▪
 
Jarayonni mukammallashtirishda jarayonning sariflarini kamaytirish bilan 
bog‘liq  bo‘lgan  tezkor  yondashuv  va  jarayonlarni  yaxshu  boshqarishga  va 
dasturlashning yaxshi amalyotidan foydalanishga asoslangan yetuk yondashuvlar. 
▪
 
Jarayonni  mukammallashtirish  sikliga  jarayonni  o‘lchash,  taxlil  qilish, 
modellashtirish va o‘zgartirish kiradi. 
▪
 
Jarayondagi  amallarni  va  dasturiy  ta‘minot  maxsulotlari  bilan 
munosabatni ko‘rsatuvchi jarayon modellari jarayonni tasniflash uchun ishlatiladi. 
Amalda dasturiy ta‘minotni ishlab chiqaruvchi muhandislar doimo modellarni  o‘z 
sharoitlariga moslab oladilar. 
▪
 
O‘lcho‘v  dasturiy  ta‘minotda  ishlatilayotgan  jarayon  haqidagi  aniq 
savollarga 
javob 
toppish 
uchun 
ishlatilishi 
kerak. 
Bu 
savollar 
mukammallashtirishning tashkiliy maqsadlariga asoslanishi kerak. 
▪
 
O‘lchash  jarayonida  ishlatiladigan  3  ta  turdagi  parametirlar-vaqt 
parametri, foydalanilgan resurs parametri va voqealar paremetri. 
▪
 
CMMI  jarayonining  yetuklik  modeli  bu  uzluksiz  tashkillangan 
jarayonning  quvvatlash  va  mukammallashtirishga  asoslangan  jarayonning 
mukammallashtirishning integratsionallangan modeli. 
▪
 
CMMI  modelida  jarayonni  mukammallashtirish  qator  maqsadlarga 
erishishga  asoslangan,  dasturlashning  yaxshi  amaliyoti,  tasnifi,  standartlashtirish 

---

181 
 
va  usullarni  boshqarishorqali  bu  maqsadlarda  erishiladi.  CMMI  modelini  ichiga 
ishlatilishi tavsiya etilgan usullar kiradi lekin ular ishlatilishi shart emas.