Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

 
 

---

113 
 
3.4.3. O‘chash noaniqligi 
 
Dasturiy  ta‘minot  va  dasturiy  jarayonlar  haqida  miqdoriy  ma‘lumotlar 
to‘plash  jarayonida  siz  bu  ma‘lumotlarni mohiyatini  tushunish  uchun  ularni  tahlil 
qilishingiz  zarur.  Ma‘lumotlarni  noto‘g‘ri  talqin  qilish  va  noto‘g‘ri  xulosa 
chiqarish oson hisoblanadi. Siz shunchaki ma‘lumotning o‘ziga qaray olmaysiz, siz 
ushbu ma‘lumot olingan konteksni ham hisobga olishingiz zarur. 
Yig‘ilgan  ma‘lumotlar  har  xil  talqin  qilinishiga  oid  bo‘lgan  misolni  ko‘rib 
chiqamiz. Bunda tizim foydalanuvchilari tomonidan qilingan o‘zgartirish bo‘yicha 
so‘rovlarning miqdori bilan bog‘liq holar ko‘riladi: 
Ish  boshqaruvchi  dasturiy  mahsulotning  foydalanishga  qulayligi  va 
yariqliligi  bilan  mijozlarning  o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rovlari  o‘rtasida  bog‘liqlik 
mavjud deb faraz qilib, ushbu so‘rovlarning miqdorini kuzatishga qaror qiladi. U 
o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rovlar  qanchalik  ko‘p  bo‘lsa,  dasturiy  ta‘minot 
foydalanuvchilar talabiga shunchalik javob bermaydi deb o‘ylaydi. 
So‘rovlarni  qayta  ishlash  va  dasturiy  ta‘minotni  o‘zgartirish  qimmatga 
tushadigan ish hisoblanadi. Shuni hisobga olgan holda tashkilot foydalanuvchilar 
ehtiyojini  qondirsh  va  o‘zgarishlar  narxini  pasaytirish  maqsadida  o‘z  ish 
jarayonini o‘zgartirishga qaror qiladi. Maqsad ushbu ish jarayondagi o‘zgarishlar 
nisbatan sifatliroq mahsulot va kam miqdordagi o‘zgartirish bo‘yicha so‘rovlarga 
olib kelishi hisoblanadi. 
Jarayon o‘zgarishlari dasturiy ta‘minot ishlab chiqilishida mijoz ishtirokini 
oshirish maqsadida boshlanadi. Barcha mahsulotlarning beta-testlanishi kiritiladi 
va mijoz so‘rovi sozlamalari yetkaziladigan dasturga kiritiladi. Ushbu o‘zgartirish 
natijasida hosil bo‘lgan dasturiy mahsulotning yangi versiyasi egasiga yetkaziladi. 
Ba‘zi  hollarda  o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rovlar  miqdori  qisqartiriladi.  Ba‘zi 
hollarda  esa  oshiriladi.  Ish  boshqaruvchi  bunday  chalkashlikdan  keyin  mahsulot 
sifatiga  jarayonni  o‘zgartirishning  ta‘sirini  baholash  mumkin  emas  degan 
xulosaga keladi. 

---

114 
 
Ushbu  holatdagi  kabi  ikki  xil  fikrlilikni  nima  uchun  paydo  bo‘lishini 
tushunish  uchun  siz  foydalanuvchilarda  o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rovlar  paydo 
bo‘lish sabablarini tushunishingiz zarur: 
1.
 
Dasturiy  mahsulot  yetarlicha  yaxshi  emas  va  dastur  mijoz  xohlagan 
ishlarni  bajarishga  imkon  bermaydi.  Shuning  uchun  mijozlar  o‘zlari  uchun  zarur 
funksional  imkoniyatlar  kiritilishini  xohlab  o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rov 
jo‘natadilar. 
2.
 
Boshqa  tomondan  dasturiy  ta‘minot  juda  yaxshi  bo‘lishi  mumkin  va 
shuning  uchun  juda  keng  qamrovli  va  ishlatish  uchun  og‘irlik  qilishi  mumkin. 
O‘zgartirish bo‘yicha so‘rovlar dasturdan foydalanuvchilarning ko‘pligi va ularda 
dasturiy mahsulot bo‘yicha yangi g‘oyalarning paydo bo‘lishi sababli ham yuzaga 
kelishi mumkin. 
Shunday  qilib,  ish  jarayonida  mijoz  ishtirokining  o‘sishi,  dasturdan  norozi 
mijozlarning  o‘zgartirish  bo‘yicha  so‘rovlari  sonini  kamaytirishi  mumkin. 
Jaroyondagi  o‘zgarishlarning  samarali  bo‘lganda  dasturiy  mahsulot  qulayroq  va 
foydalanuvchi  uchun  mos  holatga  keladi.  Mobodo  jarayondagi  o‘zgarishlar  ish 
bermasa,  mijozlar  ham  muqobil  boshqa  tizimni  qidirishlari  mumkin. 
O‘zgartirishlar  bo‘yicha  so‘rovlar  miqdori  dasturiy  mahsulot  o‘zining  bozordagi 
o‘rnini  boy  bergan  bo‘lsa,  ya‘ni  undan  kam  foydalanilayotgan  bo‘lsa  ham 
kamayishi mumkin. 
Boshqa  tomondan  ish  jarayonidagi  o‘zgarishlar  ko‘plab  mijozlarni  hursand 
qilishi va dastur yaratilish jarayoniga qatnashishni istagan bildirgan yangi mijozlar 
sonining oshishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun ular  o‘zgartirish bo‘yicha 
so‘rovlarni  yuborishadi.  Jarayondagi  o‘zgarishlar  o‘zgartirish  so‘rovlarini  qayta 
ishlash 
natijasida 
ko‘payishi 
mumkin. 
Agar 
kompaniya 
mijozlarga 
ko‘ngilchangroq  bo‘lsa,  ular  o‘zgartirish  so‘rovlarini  ko‘p  jo‘natishlari  mumkin, 
chunki  bu  so‘rovlar  inobatga  olishini  bilishadi.  Ular  dasturning  keyingi 
versiyalarida o‘zlarining takliflari hisobga olingan bo‘ladi deb hisoblashadi. 
Asosiy fikrlar 
▪
 
Dastur  sifatli  boshqarish  dastur  nuqsonlarini  past  holatga  keltirishni  o‘z 

---

115 
 
ichiga  oladi  va  u  dastur  faoliyatiga,  ishonchliligi,  kerakli  zarur  standartlarga  ega 
bo‘ladi.  Bu  standartlar  bilan  to‘g'ri  keldi  deb  ta'minlash  uchun  jarayonlarini  va 
mahsulotlarni shuningdek jarayonlarni tashkil ishlash uchun standartlar aniqlashni 
o‘z ichiga oladi. 
▪
 
Ta'riflar,  Dasturiy  ta'minot  standartlari  sifatini  ta'minlash  uchun  zarur 
bo‘lgan  «Eng  yaxshi  amaliyotlari"  mavjud.  U  dasturiy  ta'minot  ishlab  chiqish, 
standartlar  sifatli  dasturiy  ta'minot  yaratish  uchun  mustahkam  asos  vazifasini 
bajaradi. 
▪
 
Siz tashkiliy va sifatli qo‘llanmada sifat nazorati protseduralari majmuini 
hujjatlashtirishingiz  kerak.  Bu  bir  sifatli  qo‘llanma  umumiy  modeliga  asoslangan 
bo‘lishi mumkin, u ISO 9001 standarti bo‘lishi mumkin. 
▪
 
Dasturiy  ta'minot  jarayoni  natijalarini  tadqiqotlari  sifat  standartlari  bilan 
teng  bo‘ldi,  deb  tekshirib  hodimlar  jamoasi  natijani  o‘zlariga  oladi.  Va  bu  sharx 
sifatini baholash uchun eng keng tarqalgan usul mavjud. 
▪
 
Tekshirish  dasturi,  yoki  tengdoshlari  bilan  ko‘rib,  bir  kichik  guruh 
muntazam  ravishda  kodni  tekshiradi.  Ular  batafsil  kodni  o‘qish  va  iloji  boricha 
xatolar  va  kamchiliklar  uchun  mas'ul.  Topilgan  muammolar  keyin  kodni  ko‘rib 
majlisida muhokama qilinadi. 
▪
 
O‘lchash,  Dastur  yoki  dasturiy  ta'minot  va  dasturiy  ta'minot  jarayoni 
haqida miqdoriy ma'lumotlarni to‘plash uchun foydalanish mumkin. Biz mahsulot 
va  jarayon  sifati  haqida  xulosa  qilish  boryapmiz,  dasturiy  ta'minot  ko‘rsatkichlar 
qiymatlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lishi mumkin. 
▪
 
Mahsulot  ko‘rsatkichlarida  sifati  bilan  bog'liq  muammolar  bo‘lishi  ,  bu 
ayniqsa  tabiiy  bo‘lmagan  komponentlarini  ajiratish  uchun  foydalidir.  Ushbu 
qismlarni keyin batafsil tahlil qilinishi kerak.