Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

 
 
 
3.7- rasm. Dasturiy ta‘minotni qayta ko‘rish jarayoni 
 
Yuqori  sifatli  dasturiy  ta‘minot  yaratilgan  loyihalar  biznesdagi  o‘zgarishlar 
yoki operatsion muhitni deb bekor qilinishi mumkin. 
 
3.3.1.
 
Qayta ko‘rish jarayoni 
 
Sharxlar detallarida ko‘p o‘zgarishlar bo‘lsa ham, qayta ko‘rish jarayoni (3.7 
rasm) odatda 3 fazadan iborat: 
1.
 
Sharxdan  oldingi  amallar. 
Bu  sharx  samarali  bo‘lishi  uchun  muhim 
bo‘lgan  avvalgi  ammalar  odatda  sharxdan  oldingi  ammallar  rejalashtirishni 
sharxlash  va  sharxlashga  tayyorgarlikdan  iboratdur.  Sharxni  rejalashtirishga 
sharxlovchi  jamoani,  sharx  vaqti  va  joyini  belgilash  va  ko‘riladigan  hujjatlarni 
tarqatilishi  kiradi.  Sharxga  tayyorlanish  vaqtida  jamoa  ko‘riladigan  dasturiy 
ta‘minotni qisqacha sharxni bajarish uchun uchrashish mumkin. Jamoaning alohida 

---

96 
 
a‘zolari  dasturiy  ta‘minot  yoki  hujjatlar  va  tegishli  standartlarni  o‘qishadi  va 
tushunishga  harakat  ilishadi.  Ular  hat,  kanchilik  va  standartga  mos  kelmagan 
joylarni  mustaqil  tarzda  topishadi.  Taqrizchilar  sharxda  qatnasha  olmasa  dasturi 
ta‘minotga yozma izohlar qoldirishi mumkin.
 
2.
 
Sharxlovchilar  uchrashuvi.
  Hujjat  yoki  dastur  muallifi  hujjtani 
sharxlavchi  jamoa  bilan  kezib  chiqishi  kerak.  Sharxlovning  o‘zi  nisbatan  qisqa 
bo‘lishi  kerak-keng  ko‘p  2  soat.  Jamoaning  bir  a‘zosi  sharxlashni  boshqazrish 
kerak,  ikkinchisi  sharxlovning  hamma  qarorlari  va  amallarini  rasmiylashtirishi 
kerak.  Sharxlov  raisi  hamma  yozma  izoxlar  ko‘rib  chiqilishi  kerak.  Sharxlov 
vaqtida kelishilgan izox va amllar hisobotini sharxlov raisi imzolashi kerak.
 
3.
 
Sharxlovdan  keyingi  amallar.
  Sharxlov  uchrashuvi  tugagandan  keyin 
unda aniqlangan muammolar bartaraf etilishi kerak. Bunda sifat standartlariga mos 
kelishi uchun dasturiy ta‘minot hatolari tog‘irlanadi yoki hujjatlar qayta yozialadi. 
Bazi paytlarda  sifat  sharxida  aniqlangan muammolarni  yechish  uchun  manbalarni 
ko‘paytirish  maqsadida  boshqaruv  sharxini  ham  o‘tkazish  talab  qilinadi. 
O‘zgartirishlar kiritilgandan keyin sharxlov raisi sharxdagi hamma izoxlar hisobga 
olinganligini  tekshirishi  mumkin.  Bazida  keyingi  sharxda  oldingi  sharxning 
hamma izohlari bo‘yicha o‘zgartirishlar kiritilganligini tekshiriladi.
 
Sharxlash  jamoasida  odatda  asosiy  taqrizchi  deb  tanlangan  3  yoki  4  odam 
bo‘ladi.  Bitta  qatnashchi  muhin  texnik  qarorlarni  qabul  qilishga  javobgarligini 
o‘ziga  oluvchi  katta  loyihalovchi  bo‘lishi  kerak.  Boz  taqrizchi  bog‘langan  ost 
tizimlarning  loyihalashtiruvchilarini  sharxni  yaxshilash  maqsadida  taklif  etishi 
mumkin.  Ular  butun  hujjatni  tekshirishga  qatnasha  olmaydi  lekin  o‘zlarini  ishi 
bilan  bog‘liq  joylarni  etiborga  olishadi.  Alternativ  sifatida  sharxlov  jamoasi 
hujjtani  tarqatishi  va  loyiha  qatnashchilarining  keng  spektridan  yozma  izox 
berishlarini  so‘rashi  mumkin.  Loyihani  rejasida  o‘zgartirish  kiritishni  talab 
qiluvchu muammolar kutilmasa sharxlovga loyiha boshqaruvchisi taklif etilmaydi. 
Yuqorida ko‘rilgan sharxlov jarayoni jamoa a‘zolari yig‘ilishi oson bo‘lgan 
holatlarga  mo‘ljallangan.  Lekin  hozir  loyiha  guruhlari  har-xil  mamlakat  va 
kontsenetlatga  tarqalgan  bo‘ladi  va  ularni  bitta  joyda  to‘planishi  amri  mahol.. 

---

97 
 
bunday  hollarda  sharxlov  jarayonini  bajarish  uchun  hujjatni  muharrirlash 
vositasidan  foydalanish  mumkin.  Ularning  yordamida  jamoa  a‘zolari  dasturiy 
ta‘minotning  hujjat  yoki  dastlabki  kodini  izox  bilan  to‘ldirishlari  mumkin.  Bu 
izoxlar jamoaning boshqa a‘zolariga ko‘rinadi va ular bu izoxlarni maullashi yoki 
rad  etishi  mumkin.  Taqrizchilar  orasidafi  qarama-qarshiliklarni  bartaraf  etishalri 
uchun telefon orqali muloqatlar o‘tkazilishi mumkin. 
Dasturiy 
ta‘minotni 
tezkor 
yaratishda 
sharxlash 
jarayoni  odatda 
rasmilashtirilmaydi.  Masalan  dasturiy  ta‘minotning  har  bir  iteratsiyasidan  keyin 
sifat  moammolari  muhokama  qilinishi  mumkin  bo‘lgan  sharxlov  bor  (pring 
sharxlov).  Keyingi  bo‘limda  muhokama  qilganimdek  favqulotda  dasturlashda 
dasturlovchi  muftlikda  kod  har-doim  jamoaning  boshqa  a‘zosi  tomonidan 
o‘rganilishi  va  tekshirilishi  kafolatlanadi.  Sifatning  umumiy  muammolari 
jamoaning  har  kungi  uchrashuvlarida  muhokamaqilinadi,  lekin  FD  da  odamlar 
kodni  yaxshilash  va  o‘zgatirishni  o‘z  zimmasiga  oladi.  Tezkor  yondashuv 
standartlar  bilan  boshqarilmaydi  shuning  uchun  standartlarga  mos  keltirish 
muammosi tug‘ulmaydi. 
Tezkor  usullardagi  sifatga  oid  rasmiy  protseduralar  yetishmovchiligi  sifatni 
boshqarish 
bunday 
protseduradagi 
rivojlantirgan 
tashkilotlarda 
tezkor 
yondashuvlardan  faydalanishlarda  muammo  paydo  bo‘lishi  mumkin.  Sifatni 
sharxlash  dastruriy  ta‘minot  rivojlanish  tempini  pasaytirishi  mumkin  va  ular 
jarayon rivojlanishi boshqarish rejasi doirasida ishlatilishi maqsadga loyiqdur. Reja 
bo‘yicha  boshqaruvchi  jarayonda  sharxlar  rejalashtiriladi  va  ular  bilan  bir  vaqtda 
boshqa  ish  bajarilishi  mumkin.  Tezkor  yondashuvda  etibor  kodni  rivojlantirishga 
qaratilgani uchun bu foyda keltirmaydi.