Сузиш спорти турларига умумии характеристика

Ikkinchi  bosqichda
  talabalar  ilmiy  uslubiy  adabiyotlarni,  test  dasturini 
aniqlashtiradilar  va  ilmiy  tadqiqotlarni  mustaqil bajaradilar.  Bu bosqichda 
talabalar  maaqola  va  ma'ruzalar  yozadilar,  talabalarning  anjumalarida 
qatnashib o'rganishni davom etitradilar.
Uchinchi  bosqichda
  o'tkazilgan  ilmiy  tadqiqotlar  natijalari  ishlanadi, 
olingan ma'lumotlar umumlashtiriladi,  yakun chiqriladi,  amaliy  tavsiyalar 
va  xulosalar  ,  tadbiq  akti  va  ish  ruyxatga  olinadi,  bitiruv  malakaviy  ishi 
himoyasi o'tkaziladi.
9.3.Ilmiy -uslubiy ishlarning turlari va ularni 
tanishtiruvining  shakllari.
Ilmiy  uslubiy  faoliyatning  mazmuni  xilma  xildir.  Bu  xilma  xillik 
ilmiy -  uslubiy ish turi va ular tanishtiruvininh shakllarini aniqlaydi.  Ilmiy 
ishga fundamental va  amaliy tadqiqotlarga ajratadi.
Fundamental
  -ilmiy  tadqiqotlar  asosan  Universitetlarning  ilmiy 
izlanishlar 
laboratoriyasida, 
jismoniy 
tarbiya 
institutining 
ilmiy 
tadqiqotlarida,  akademiyada,  davlat  va  pedagogic  universitetlarda 
o'tkaziladilar.
Amaliy -  tadqiqotlar xususiy xarakterga  ega,  chunki ishni biro  dam 
yoki  kichik  guruhdagi  odamlar  bajaradi.  Bu  qoidaga  ko'ra,  aspirantlar, 
magistrantlar, 
talaba 
va 
murabbiylar 
tor 
yo'nalishdagi 
shaxsiy 
tadqiqotlarni  olib  boruvchilar  kiradi.  Ilmiy  uslubiy  faoliyati  natijalarining 
ko'rinish  shakllari  o'ta  turlichadir  va  ular,  mazmuni,  xajmi  ,  xarakteriga 
ko'ra  farq  qiladilar.  Asosiy  shakllari,  qaysiki  tuzuvchilar  o'zining  ilmiy 
yoki  uslubiy  ishlarida  boashqalarning  mazmunini  ma'lumot  sifatida
81

---

ytkazishi  mumkin,  bular:  og'zaki  axborotlar,  yozma  ishlar  va  nashriy 
maqolalar.
Yozma  ishlarga,  ilmiy-uslubiy  faoliyat  natijalarini  tanishtirish 
shaklining  asosidir,  unga  referatlar,  ma'ruzalar,  nazorat  ishlari,  bitiruv 
malakaviy ishlari, dissertasiya ishlari va ilmiy hisobotlar kiradi.
Nashriy  ishga  ilmiy  maqola  va  tezislar,  ilmiy  -amaliy  anjumalarda 
nashr  qilingan  ma'ruzalar,  ilmiy  va  ilmiy  mashxur  kitoblar,  dasturlar, 
o'quv  qo'rollari,  o'quv jihozi, uslubiy tavsiyanoma va  turli electron asarlar 
kiradi.
Referat
  .  bu  turning  faoliyati  ilmiy-uslubiy  ish  bilan  boshlovchi 
tadqiqotchi  talabani  tanishtirish bilan boshlanadi.  Referatda  ilmiy  ishning 
mazmuni  qisqartirilgan  ko'rinishga  izohlanadi.  Oliygoxlarda,  referatda 
asosan ilmiy tadqiqot ishlarni qaysi bir mavzuni qisqa namoyon etiladi.
Referat ikki turi bilan ajralib turadi: adabiyotli va uslubiy.
Birinchisi  -   aniq  mavzu  bo'yicha  adabiyotlar  ma'lumotini  tahlili, 
taxmin  qilinad,  materialni  sistemaga  olishga  harakat  qiladi  va  o'zini unga 
bo'lgan munosabatini bildiradi.
Ikkinchisi  xarakteristika  maqsadi  va  tadqiqot  masalasiga,  ularni 
yechish  uchun  uslublar,  olingan  natijalariga  ko'ra  xulosa  qilishga 
yo'naltirilgan.  Referat  materiallari  kura  va  diploma  ishlarida  qo'llanaishi 
mumkin.
Ma'ruza.
  O'zining xarakteriga ko'ra ma'ruza qaysi bir mavzuda og'zaki 
axboroti  yozma  holda  ko'rsatadi.  Ma'ruza  xajmi  10-25  daqiqaga 
mo'ljallangan, og'zaki tushuntirish 5-10 betni tashkil qiladi.  Shuning uchun 
uma'ruza keraksiz chekinishlarsiz, foydali axborotlar bo'lishi kerak.
82

---

Ma'ruza jarayonida  namoishi,  videoyozuv  va  slayd  ko'rsatilishi  mumkin. 
Amaliyotda  ma'ruzalar  odatda  o'zining  ishini  aprobatsiyasi  maqsadida 
dissertasiya mazmuniga qarab ma'ruza qilinadi.