Mavzu: XVIII-XIX asrlarda Qo`qon xonligidagi ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayot

Qisqacha ushbu asar to`g`risida to`xtalamiz:  

Ishoqxon Ibrat ham muarrix olim sifatida ―Tarixi Farg`ona‖ asarida tarixiy 

voqealarga xon va beklarning munosabatini tasvirlashga alohida e`tibor bergan. 

Amir  Nasrulloning  1842-yili  Qo`qondagi  mash`um  qatli  om  uyushtirishiga 

qarshi  chiqadi.  Ibrat  Amir  Nasrullo  kabi  kaltabin    burnidon    narini  ko`ra 

olmaydigan  podsholarning  yaramas  qilmishini  qoralaydi.    Ishoqxon  Ibrat 

geografik  olim  sifatida  ―Tarixi  Farg`ona‖  asarida  Farg`ona  vodiysi  undagi 

shahar  va  qishloqlarning  to`la  geografik  tavsifnomasini  beradi,  o`lkadan  oqib 

---

 

8 

o`tadigan    daryolar    iqlimi,  havosi,  yerlari,  hayvonotdunyosi,  vodiyda 

yashaydigan xalqlar, ularning hunarmanchiliklari, ekinlari, savdo-sotiq ishlari va 

yer osti qazilma boyliklariga atroflicha to`xtalib o`tadi.  

Masalan,  asar  muallifi  Chust  shahri  haqida  quyidagilarni  yozadi:  ―Chust 

shahri  Namanganni  (ng)  g`arb  tarafida,  136  chaqwirim  g`arbda  bo`lib,  o`ng 

qiblasi  Pop  qasabasiga    janubi  daryoga  mutassil  bo`lib,  shimoli  Olmos  va 

Chodak qasabasiga yopishadur …‖

5

  

Boshqa  shahar  va  qishloqlar  haqida  ham  ushbu  manbada  shunday  tol`iq 

sinografik va  geografik  ma`lumotlar beriladi.  Mualifning  yana bir katta  yutug`i  

shundaki, u o`z asarini sodda, o`sha davr adabiy til me`yoriga to`la rioya qilgan 

holda  yaratgan.  Uslubi,  tasvirlash  doirasining  kengligi  jihatidan  ―Tarixi 

Farg`ona‖ Boburning buyuk Boburnoma  asari ta`sirida yozilgani sezilib turadi.