|
0 ‘Q U V A D A B I Y O T L A R I N I N G
Y A N G I A V L O D I N I Y A R A T I S H
K adrlar tay y orlash m illiy m od elig a m u v ofiq uzluksiz t a ’lim
tizim id a o ‘quv a d abiyotlari t a ’ lim turlari uchun tasd iqlangan davlat
t a ’lim standartlari (yoki d avlat talablari) va fanlar b o ‘y icha uzviy
b o g ‘langan o ‘quv dasturlari asosida tay yorlanadi. B u nd a m uayyan
fanning o ‘quv adabiyotlari m az k u r t a ’lim turida o ‘qitiladigan
boshqa fanlar bilan bogMiqligini va boshqa t a ’lim turlarida ushbu
fanning o ‘quv dasturlaridagi uzviylikni t a ’m inlash lozim. 0 ‘quv
adabiyotlari belgilangan tartibda har to m o n lam a e kspertizadan
o ‘tkaziladi.
Har bir ta ’lim turi uchun yaratilayotgan o ‘quv adabiyotlariga
psixologik-pedagogik,
uslubiy-didaktik,
sanitariya-gigiyenik
va
boshqa talablar alohida belgilab q o ‘yiladi.
Uzluksiz
t a ’lim
tizimining
barcha
turlarida
fundamental
bilimlardan iborat b o ‘lgan u m um ta’lim fanlari b o ‘yicha o ‘quv
adabiyotlari asosan a n ’anaviy bosma shaklda tayyorlanadi.
Elektron o ‘quv adabiyotlari bilim oluvchilarning tasa w u rin i
kengaytirishga, dastlabki bilimlarini rivojlantirishga va chuqur-
lashtirishga, q o ‘shimcha m a ’lumotlar bilan ta ’minlashga m o ‘ljal-
langan bo‘lib, k o ‘proq chuqurlashtirib o ‘qitiladigan fanlar b o ‘yicha
yaratiladi. Uzluksiz t a ’lim tizimida fan va texnologiyalarning
rivojlanishi sari mazmuni tez o ‘zgaruvchan, chuqurlashtirib o ‘qi-
tiladigan, um umkasbiy va m axsus fanlar b o ‘yicha asosan kam adadli
elektron o ‘quv adabiyotlari tayyorlanadi.
0 ‘quv adabiyotlarining mazmuni bilim oluvchilarda mustaqil
va erkin fikrlash, olingan bilimlarni bosqichma-bosqich boyitish,
mukammallashtirib borish, mustaqil ta ’lim olish, yangi bilimlarni
o ‘quv adabiyotlaridan izlab topish k o ‘nikmalarini hosil qilishni
ta ’minlashi kerak.
0 ‘q u v a d a b iy o tin in g s h a k lla ri
0 ‘q u v a d a b iy o ti - muayyan t a ’lim turi (yo‘nalishi yoki mutaxas-
sisligi) o ‘quv rejasida qayd etilgan fanlar b o ‘yicha tegishli o ‘quv
dasturlari asosida zarur bilimlar majmuasi keltirilgan, o ‘zlashtirish
uslublari va didaktikasi yoritilgan (shu jum ladan, xorijiy tarjimalar)
m anba b o ‘ lib, ikki xil shaklda tayyorlanadi.
- A n ’a n a v iy (b o sm a ) o ‘q u v a d a b iy o ti - t a ’lim oluvchilam ing
yoshi va psixofiziologik xususiyatlari, m a ’lumotlar hajmi,
shriftlari, q o g ‘oz sifati, m uqova turi va boshqa k o ‘rsatkichlarni
hisobga olgan holda q o g ‘ozda chop etiladigan manba;
- e le k tro n o ‘q u v a d a b iy o ti - zamonaviy axborot texnologiya-
lari asosida m a ’lumotlarni jam lash, tasvirlash, yangilash,
saqlash, bilimlarni interaktiv usulda taqdim etish va nazorat
qilish imkoniyatlariga ega boMgan manba.
0 ‘q u v a d a b iy o tin in g t u r l a r i
Uzluksiz t a ’lim tizimi o ‘quv-tarbiyaviy jarayonida o ‘quv a d a
biyotining quyidagi turlari qoMlaniladi: darslik, o ‘quv qoMlanma,
lug‘at, izohli lug‘at, m a ’lumotlar t o ‘plami, leksiyalar kursi, leksiyalar
t o ‘plami, m etodik k o ‘rsatmalar, metodik qoMlanmalar, m a ’lumotlar
banki, dayjest, sharh va boshqalar.
D a r s li k - davlat t a ’lim standarti, o ‘quv dasturi uslubiyati va
didaktik talablari asosida belgilangan, milliy istiqlol g ‘oyasi sing-
dirilgan, muayyan o ‘quv fanining mavzulari toMiq yoritilgan, tegishli
fan asoslarini m ukam mal o ‘zlashtirilishiga qaratilgan ham da turdosh
ta ’lim y o ‘nalishlarida foydalanish imkoniyatlari hisobga olingan
nashr.
Biror-bir t a ’lim turining maqsad va vazifalarini qamrab olgan,
bilim oluvchilam ing yoshi va boshqa xususiyatlarini hisobga olgan
o ‘z darsliklari boMadi. Darslikda nazariy m a ’lumotlardan tashqari,
66
amaliy-tajriba va sinov mashqlari b o ‘yicha zarur k o ‘rstamalar
beriladi.
0 ‘q u v q o ‘l la n m a - dasrlikni qisman t o ‘ldiruvchi, m uayyan fan
dasturi b o ‘yicha tuzilgan va asoslarining chuqur o ‘zlashtirilishini
ta ’minlovchi, ayrim bob va b o ‘limlarni keng tarzda yoritishga yoki
amaliy mashq va m a s h g ‘ulotlar yechim iga m o ‘ljallangan nashr.
0 ‘quv q o ‘llanmada muayyan mavzular darslikka nisbatan kengroq
yoritiladi. Masalan, « M e x an ik a » -fiz ik a fanining mexanika qismiga
b a g ‘ishlangan o ‘quv q o ‘llanma. «Fizikadan masalalar to ‘p l a m i » -
fizika fani b o ‘yicha masala va mashqlar yechishga m o ‘ljallangan
o ‘quv q o ‘llanma va hokazo.
L u g ‘a t - aniq bir tartibda joylashgan so‘zlar (yoki s o ‘z birikmasi,
idiomalar va hokazo) t o ‘plami, ularning mazmuni, ishlatilishi, kelib
chiqishi, boshqa tildagi tarjimasi t o ‘g ‘risida m a ’lumot beruvchi
yoki so‘zning tushunchasi, u bilan belgilanuvchi predmetlar haqida
axborot beruvchi nashr.
Izohli Iug‘a t - s o ‘zlarning mazmunini izohlaydigan, har bir
so ‘zning grammatik, etimologik va stilistik tavsifi berilgan, ularni
q o ‘llashga oid misollar va boshqa m a ’lumotlar keltirilgan, q o ‘shimcha
adabiyot sifatida foydalaniladigan nashr.
M a ’l u m o t l a r t o ‘p la m i - foydalanishga qulay shaklda yaratilgan
muayyan fanni yoki ta ’lim y o ‘nalishini o ‘zlashtirish uchun zarur
b o ‘lgan, isbot talab qilmaydigan m a ’lumotlar, ilmiy k o ‘rsatkich va
o ‘lchamlar, turli belgi va raqamlardan, ilmiy, ijtimoiy-siyosiy, amaliy,
iqtisodiy, madaniy va boshqa sohalardagi qisqa m a ’lumotlardan
tashkil topgan nashr.
M a ’lu m o tla rto ‘p la m id a b irq a to rm u h im ilmiy-amaliy masalalarni
yechish namunalari keltirilishi lozim.
L e k s i y a l a r k u r s i - fanning o ‘quv dasturi b o ‘yicha undagi
barcha m av z u larn in g asosiy m azm uni qisqa yoritilgan, birlamchi
67
yangi bilim larni o lishga qaratilgan, foy dala nila dig a n asosiy va
q o ‘s h im cha o ‘quv a d a b iy o tla r k o 'rsa tilg a n , o ‘z - o kzini nazorat
q ilishg a oid savo llar turk u m i, m av z u g a tegishli tayanch atam a
h a m d a iboralar keltirilgan nashr, leksiyalar ku rsin in g nomi
tegishli fan nom i bilan ataladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
