Fizika kursi

Urilishlarning  ikki  xil  turi  mavjud  bo‘lib,  bular  -  absolyut 

elastik va absolyut noelastik urilishlaridir.  

 

Avval  absolyut  noelastik  urilishni  qarab  chiqaylik.  Plastilin, 

loy,  qo‘rg‘oshin  va  boshqa  shular  kabi  moddalarning  urulishi  absolyut 

noelastik 

urilishga 

yaqin 

bo‘ladi. 

Absolyut  noelastik  urilish  shu  bilan 

harakaterlanadi,  bunda  deformatsiya 

potensial energiyasi vujudga kelmaydi; 

jismlarning 

kinetik 

energiyasi 

batamom yoki qisman ichki energiyaga 

aylanadi,  urilishdan  so‘ng  to‘qnashgan 

sharlar 

yo 

bir 

xil  tezlik 

bilan 

harakatlanadi,  yo  tinch  holatda  qoladi. 

Bu  to‘qnashuvda  faqat  impulsning 

saqlanish  qonuni  bajariladi  xolos. 

Massalari m

1

  va  m

2 

bo‘lgan sharlar 

υ

1

 va 

υ

2

 tezliklar bilan harakatlanib 

absolyut  noelastik  to‘qnashsin.  Impuls  saqlanish  qonuniga  binoan 

sharlarning  urilishdan  keyingi  impulsi  ularning  urilishdan  oldingi 

impulsiga teng bo‘lishi kerak, ya’ni m

1

υ

1

+ m

2

υ

2

=( m

1

+ m

2

)

υ′

. 

Bundan 

2

1

2

2

1

1

m

m

m

m

+

+

=

′

υ

υ

υ

          

 

(4.16) 

υ

1

  va 

υ

2

  vektorlar  bir  to‘g‘ri  chiziq  bo‘ylab  yo‘nalganligi  uchun 

υ′

 

vetorining  yo‘nalishi  ham  shu  to‘g‘ri  chiziq  yo‘nalishida  bo‘ladi.  4.4  - 

rasmdagi hol uchun qaysi bir sharning impulsi katta bo‘lsa, urilishdan