Berilgan:
l=0,4 m, S=4sm
2
2
4
10
4
m
−
⋅
=
, N=800,
500
=
µ
,
m
H /
10
56
,
12
7
0
−
⋅
=
µ
L~?
206
Yechish. Uzun g‘altakning induktivligi L quyidagi formula bilan
aniqlanadi.
V
n
L
2
0
µ
µ
=
(1)
bunda
l
N
n
=
g‘altakning uzunligi borligi mos kelgan o‘ramlar soni, l
g‘altakning uzunligi,
lS
V
=
g‘altakning hajmi, S uning ko‘ndalang
kesim yuzi.
Agar n va V ning ifodalari (1) ga qo‘yilsa, ishchi formula kelib chiqadi.
S
l
N
lS
l
N
V
n
L
2
0
2
2
0
2
0
µ
µ
µ
µ
µ
µ
=
=
=
(2)
(2) dagi kattaliklarning qiymatlarini o‘rniga qo‘yib chiqamiz:
H
S
l
N
L
4
,
0
10
4
4
,
0
10
64
500
10
56
,
12
2
4
7
2
0
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
=
−
µ
µ
47-masala. Tokli g‘altakning nikel o‘zagini kesim yuzi S=20sm
2
orqali
o‘tgan magnit induksiya oqimi
W
в
Ф
2
10
256
,
1
−
⋅
=
ga teng. Agar
g‘altak ichidagi bir jinsli magnit maydonning kuchlanganligi
m
A
H
/
10
5
,
2
4
⋅
=
ga teng bo‘lsa, nikelning shu sharoitdagi nisbiy
singdiruvchanligi
µ
topilsin.
Berilgan:
S=20sm
2
2
3
10
2
m
−
⋅
=
,
W
в
Ф
2
10
256
,
1
−
⋅
=
,
m
A
H
/
10
5
,
2
4
⋅
=
,
m
H
/
10
56
,
12
7
0
−
⋅
=
µ
µ
~?
Yechish. G‘altak o‘zagining ko‘ndalang kesim yuzi S orqali o‘tayotgan
magnit induksiya oqimi
HS
BS
Ф
µ
µ
0
=
=
bunda B – magnit maydonning induksiyasi H - kuchlanganligi
0
µ
–
magnit doimiysi. Oxirgi formuladan g‘altak o‘zagi materialini nisbiy
magnit singdiruvchanligi
µ
ni aniqlab, uni son qiymatini hisoblab
topamiz:
200
10
2
5
,
2
10
256
,
1
10
256
,
1
3
7
2
0
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
=
−
−
−
Н
S
Ф
µ
µ
48-masala. Uzunligi l=0,4m ga, ko‘ndalang kesim yuzi
2
2sm
S
=
ga
va uzunlik birligiga mos kelgan o‘ramlar soni n=25 1/sm ga teng bo‘lgan
o‘zaksiz g‘altak cho‘lg‘amlaridan I=0,8A tok o‘tayotgan bo‘lsa, g‘altak
207
ichida hosil bo‘lgan magnit maydonining energiyasi W
m
topilsin.
Berilgan:
l=0,4m,
2
2sm
S
=
, n=25 1/sm, I=0,8A,
m
H /
10
56
,
12
7
0
−
⋅
=
µ
,
1
=
µ
W
m
~?
Yechish. Induktivligi L ga teng g‘altakdan tok o‘tayotganda unda hosil
bo‘lgan magnit maydonning energiyasi W
m
quyidagi formuladan
aniqlanadi.
2
2
LI
W
m
=
(1)
G‘altakning induktivligi L uzunlik birligiga mos kelgan n=2ds
o‘ramlarga V=lS hajmga va muhitining magnit xususiyati, ya’ni absolyut
magnit singdiruvchanligi
µ
µ
µ
0
=
а
ga bog‘liq bo‘lib, u quydagiga teng.
lS
n
V
n
L
а
2
0
2
µ
µ
µ
=
=
(2)
bunda
0
µ
–
magnit
doimiysi,
µ
-muhitning
nisbiy
magnit
singdiruvchanligi. Induktivlik L ning ifodasini (1) formulaga qo‘yilsa,
quydagi ishchi formula kelib chiqadi.
2
2
2
2
0
2
lSI
n
LI
W
m
µ
µ
=
=
(3)
(3) formulaga son qiymatlarini qo‘yib hisoblashni bajaraylik:
J
W
m
4
4
4
7
10
2
2
64
,
0
10
2
4
,
0
10
625
1
10
56
,
12
−
−
−
⋅
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
49-masala. Uzunligi l=50sm va ko‘ndalang kesim yuzi S=2sm
2
bo‘lgan
o‘zakning induktivligi
H
L
7
10
2
−
⋅
=
. Tok kuchi I qanday bo‘lganda
g‘altak ichidagi magnit maydoni energiya zichligi
3
3
/
10
m
J
−
=
ω
bo‘ladi.
Berilgan:
l=50sm, S= 2sm
2
2
4
10
2
m
−
⋅
=
,
H
L
7
10
2
−
⋅
=
,
3
3
/
10
m
J
w
−
=
I ~?
Yechish.
2
2
0
H
w
M
µ
µ
=
formulaga muvofiq
2
2
0
H
w
µ
µ
=
(1)
208
bu yerda
l
In
H
=
g‘altak ichida magnit maydonning kuchlanganligi, n -
g‘altak o‘ramlar soni (13.8) formulaga ko‘ra
l
S
n
L
2
0
µ
µ
=
bundan
2
0
Sn
Ll
=
µ
µ
(2)
H va
µ
µ
0
ning ifodalarini (1) formulaga qo‘yib tok kuchini topamiz:
A
H
J
L
eSw
I
1
1
10
2
10
10
2
5
,
0
2
2
7
3
4
=
=
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
=
=
−
−
−
.
Mustaqil yechish uchun masalalar
148. Induksiyasi V=0,1Tl, bo‘lgan bir jinsli magnit maydonda
l
=10 sm uzunlikdagi o‘tkazgich maydonga tik yo‘nalishda
υ
=15m/s
tezlik bilan harakat qiladi. O‘tkazgichdagi induksiyalangan E.Yu.K.
topilsin.
−
=
−
=
−
=
−
=
V
B
dx
B
dt
d
dt
d
Ф
15
,
0
)
(
υ
ε
l
l
149. Diametri d=10 sm bo‘lgan n=500 o‘ramli g‘altak magnit
maydonida turibdi. Magnit maydonining induksiyasi t=0,1s davomida
B
1
=0 dan B
2
=2W
в
/m
2
gacha ko‘payganda g‘altakdagi induksiya
EYuKning o‘ratacha qiymati qancha bo‘ladi?
(
rt
o'
ε
=78,5V)
150.
l
=1m uzunlikdagi gorizontal sterjen, uning bir uchidan
o‘tgan o‘q atrofida aylanayotir. Aylanish o‘qi induksiyasi B=5·10
-5
Tl
bo‘lgan magnit maydoni kuch chiziqlariga parallel. Sterjen sekundiga
necha marta aylanganda uning uchlaridagi potensiallar ayrmasi
U=1mVga teng bo‘ladi?
(n=6,4ayl/s bo‘lganda)
151. Uzunligi
l
=20 sm va ko‘ndalang kesimining yuzi S=30
sm
2
bo‘lgan g‘altakka sim o‘ralgan. G‘altak n=320 o‘ramga ega, undan
I=3A tok o‘tadi. G‘altakdagi tok t=0,001s davomida uzilsa, o‘ramda
209
o‘rtacha qancha EYuK induksiyalanadi?
(
rt
o'
ε
=0,018V)
152. G‘altak cho‘lg‘ami ko‘ndalang kesimi S=1mm
2
bo‘lgan
Nta sim o‘ramidan iborat. G‘altakning uzunligi
l
=25 sm va uning
qarshiligi R=0,2 Om. G‘altakning induktivligi topilsin.
(L=5,5·10
-5
H)
153. Induktivligi L=0,001H bo‘lgan bir qavatli g‘altakdagi sim
cho‘lg‘amining o‘ramlar soni qancha? G‘altakning diametri D=4 sm,
simning diametri d=0,6 mm, o‘ramlar zich o‘ralgan.
(N=380 o‘ram)
154. Ikkita g‘altak bitta umumiy o‘zakka o‘ralgan. Birinchi
g‘altakning induktivligi L
1
=0,2 H, ikkinchisiniki esa L
2
=0,8 H. Ikkinchi
g‘altakning qarshiligi R=600 Om. Birinchi g‘altakdan o‘tayotgan I=0,3
A tokni t=0,001 sekund davomida uzib qo‘yilsa, ikkinchi g‘altakda
qancha tok induksiyalanadi?
[
L
1
=
µ
0
µ
n
1
2
lS;
L
2
=
µ
0
µ
n
1
2
lS.
Umumiy
o‘zakka
ega
g‘altaklarning o‘zaro induksiyasi L
12
=
µ
0
µ
n
1
n
2
lS. L
1
va L
2
ni ko‘paytirsak
L
1
L
2
=(
µ
0
µ
lS)
2
n
1
2
n
2
2
hosil bo‘ladi, bundan
S
L
L
n
n
l
µ
µ
0
2
1
2
1
=
; bu esa
2
1
12
L
L
L
=
ekanligini ko‘rsatadi. Unda
dt
dL
L
12
1
−
=
ε
bo‘lganligidan
ikkinchi
g‘altakdagi
tok
kuchining
o‘rtacha
qiymati
.
2
,
0
2
1
2
2
A
t
I
R
L
L
t
I
R
L
I
=
∆
∆
⋅
=
∆
∆
⋅
=
]
155. Reostat yordamida g‘altakdagi tok kuchi t=1s da
∆
I=0,1A
dan bir tekis orttirilmoqda. G‘altakning induktivligi L=0,01H.
O‘zinduksiya EYuKning o‘rtacha qiymati <
i
ε
> topilsin.
(<
i
ε
>=1mV)
156. L= 4mH induktivlikni g‘altakda N=600 ta o‘ram bor. Agar
cho‘lg‘amdan oqayotgan tok kuchi I=12A bo‘lsa, magnit oqimi F
aniqlansin.
210
(
mW
в
N
IL
Ф
08
,
0
=
=
)
Do'stlaringiz bilan baham: |