N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

ming. m
3
 
S+v g/m
3
 
ming tn. 
g/m
3
 
ming.tn 
2010 
9 835 527  30,20 
300,566 
32,1 
315,639 
105,0 
2011 
10 087 627  30,01 
302,891 
31,4 
316,969 
104,6 
2012 
9656765 
28,76 
286,833 
24,8 
239,423 
83,5 
2013 
8844704 
28,50 
252,852 
25,6 
226,403 
89,5 
2014 
7539419 
28,25 
213,957 
23,8 
179,355 
83,8 
2015 
7400741 
28,60 
211,661 
20,8 
154,391 
72,9 
2016 
7119020 
28,60 
203,603 
17,2 
122,575 
60,2 
 
 

---

129 
 
VIII.9. Gazlar tarkibidan nordon gazlarni seolit 
yordamida tozalash 
Adsorbtsiya  deganda 
–
  biz  gazlar  tarkibidan  bir  yoki  bir  necha  qo`shimcha 
komponentlarni  qattiq  yutuvchi  ya‘ni,  adsorbentlar  yordamida  tozalash  jarayonini 
tushinamiz.  Yutuvchi  modda  adsorbent  yutiluvchi  moddani  adsorbat  yoki  adsorbtiv 
deb  ataymiz.  Adsorbtsiya  jarayonini  mexanizmi  absorbtsiya  mexanizmidan  farqli 
ularoq,  undan  suyuq  yutuvchi  yordamida  emas,  balki  qattiq  yutuvchilar  yordamida 
amalga  oshiriladi.  Bu  usullarning  o`zini  qo`llash  me‘yorlari  mavjud  bo`lib, 
qo`llangan yuqori texnik, iqtisodiy samara berishi hisobga olinadi. Adsorbtsiya usuli 
asosan  yutiluvchi  suyuqliklar  kontsentratsiyasi  yuqori  bo`lmagan  holda  qo`llaniladi. 
Agar  yutiluvchi  suyuqlik  kontsentratsiyasi  yuqori  bo`lsa,  absorbtsiya  usulidan 
foydalanish yaxshi samara beradi. Adsorbtsiyaning fizik va kimyoviy turlari mavjud 
bo`lib,  fizik  adsorbtsiya  jarayonida  adsorbent  va  adsorbat  molekulalari  Van
–
Der
–
Vaals kuchi ta‘sirida o`zaro tortishish kuchi ta‘sirida amalga oshadi
.