Standartlashtirish asoslari



Download 2,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet109/246
Sana11.01.2022
Hajmi2,35 Mb.
#345785
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   246
Bog'liq
standartlashtirish asoslari

Kattalik  - 
sifat  tomonidan  ko`pgina  fizikaviy  obyektlarga  (fizikaviy  tizimlarga, 
ularning  holatlariga  va  ularda  o`tayotgan  jarayonlarga)  nisbatan  umumiy  bo`lib, 
miqdor tomonidan har bir obyekt uchun xususiy bo`lgan xossadir. 
 
Ta’rifda keltirilgan xususiylik biror obyektning xossasi ikkinchisinikiga nisbatan 
ma’lum darajada kattaroq yoki kichikroq bo`lishini ifodalaydi. 
 
Biz  o`rganayotgan  metrologiya  fani  aynan  mana  shu  kattaliklar,  ularning 
birliklari,o`lchash  texnikasining  rivojlanishi  bilan  chambarchasbog`liqdir.  “Kattalik” 
atamasidan  xossaning  faqat  miqdoriy  tomonini  ifodalash  uchun  foydalanish  to`g`ri 
emas  (masalan,  “massa  kattaligi”,  “bosim  kattaligi”  deb  yozish),  chunki  shu 
xossalarning o`zi kattalik  bo`ladi. Bunda “kattalik o`lchami”  degan  atamani  ishlatish 
to`g`ri  hisoblanadi.  Masalan,  ma’lum  jismning  uzunligi,  massasi,  elektr  qarshiligi  va 
hokazolar. 


 
112 
 
Har  bir  fizikaviy  obyekt  bir  qancha  obyektiv  xossalar  bilan  tavsiflanishi 
mumkin.  Ilm-fan  taraqqiyoti  va  rivojlanishi  bilan  bu  xossalarni  bilishga  talab  ortib 
bormoqda.  Hozirga  kelib  zamonaviy  o`lchash  vositalari  yordamida  70  dan  ortiq 
kattalikni  o`lchash  imkoniyati  mavjud.  Bu  ko`rsatkich  2050  yillarga  borib  200  dan 
ortib ketishi bashorat qilinmoqda. 
 
Ko`pincha 
kattalikning 
o`rniga 
parametr, 
sifat 
ko`rsatkichi, 
tavsif 
(harakteristika)  degan  atamalarni  ham  qo`llanishiga  duch  kelamiz,  Lekin  bu 
atamalarning barchasi mohiyatan kattalikni ifodalaydi. 
 
Muayyan  guruhlardagi  kattaliklarning  orasida  o`zaro  bog`liqlik  mavjud  bo`lib, 
uni  fizikaviy  bog`lanish  tenglamalari  orqali  ifodalash  mumkin.  Masalan,  vaqt 
birligidagi  o`tilgan  masofa  bo`yicha  tezlikni  aniqlashimiz  mumkin.  Mana  shu 
bog`lanishlar  asosida  kattaliklarni  ikki  guruhga  bo`lib  ko`riladi:  asosiy  kattaliklar  va 
hosilaviy kattaliklar. 

Download 2,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish