O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi urganch davlat universiteti

 

---

 

  21 

 

 

2.3.Tuproq sharoiti 

Tuproq  genetik  qatlamlarining  shaklllanishi,  uning  keyingi  tadrijiy 

(evolYusion) rivojlanishi ko‘pgina tabiiy omillar (ona jins, iqlim, relef va boshqalar) 

bilan  bog‘liq  bo‘ladi.  Bu  o‘rinda  u  Yoki  bu  tabiiy  omilning  tuproq  hosil  bo‘lish 

jarayonidagi  ishtirokini inkor  etish  mumkin  emas.  Binobarin,  hamma  omillar  o‘ziga 

mustaqil  va  o‘zaro  bir-biriga  bog‘lik  holda  bu  jarayonda  ishtirok  etadi.  Inson 

faoliyatining  aralashuvi  bilan  bu  omillarning  ta’sir  doirasi  ancha  jadallashishi  Yoki 

aksincha bir muncha susayishi mumkin. 

Xorazm  viloyati  tuproqlarining  shakllanishi  asosan,  ko‘p  asrlar  davomida 

doimiy gidromorf (namlanish) muhiti sharoitida paydo bo‘lgan. Tuproq paydo bo‘lish 

jarayoniga qadimdan dehqonchilikning Yuritilishi ham ta’sir qilgan. Xorazm vohasi-

eng  ko‘hna  sug‘orish  maskani  bo‘lib,    sug‘orishning  asosiy  manbai-Amudaryo  suvi 

hisoblanadi. 

Qadimgi  Amudaryo  Yoyilmasidagi  allyuvial  Yotqiziqlar  orqali  tuproq  paydo 

bo‘lish  jarayoni,  ko‘proq  uchta  fatsiyada  bo‘ladi:  o‘zan,  o‘zanbo‘yi  va  o‘zanlararo 

ko‘l  Yoyilmasida.  O‘zan,  o‘zanbo‘yi  Yotqiziqlari  relefning  ko‘tarilgan  joylarida, 

o‘zanlararo (ko‘l) Yotqiziqlari relefning cho‘kkan qismlarini egallagan. 

Xorazm viloyatida tarqalgan tuproqlar quyidagi turlarga bo‘linadi: