O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

17 

 

shuningdek, o‘ziga xos psixologik muhit va an’analariga ega bo‘ladi. 

4.2. O‘quvchilar jamoasining rivojlanish darajasi va shakllanish bosqichlari.  

Jamoa  va  uni  shakllantirish  metodikasini  bilish  o‘qituvchiik  faoliyatining  asosiy 

mazmuni  sanaladi.  Muhim  tarbiyaviy  ta’sir  kuchiga  ega  bo‘lgan  sub’ektlarning 

alohida  namuna  ko‘rsatishlari  jamoani  shakllantirishning  muhim  vositasi  bo‘lib, 

ushbu vosita yordamida jamoaning barcha yoki muayyan a’zosini tarbiyalash ijobiy 

samaralar beradi. 

Jamoa  tomonidan hal  etilishi  ko‘zda  tutilgan  yetakchi  tarbiyaviy  vazifa shaxsni  har 

tomonlama  tarbiyalash,  unda  ijobiy  sifatlarni  tarbiyalash  hamda  mustahkam  hayotiy 

pozitsiyani qaror toptirishdan iboratdir. O‘quvchilar jamoasining rivojlanish darajasi 

jamoa  a’zolarining  jamoa  tomonidan  hal  etilishi  ko‘zda  tutilgan  yetakchi  tarbiyaviy 

vazifalar bajarilish sifati orqali aniqlanadi. 

Maktab  jamoasi  tarkibida  eng  barqaror  bo‘g‘in  -  bu  muayyan  sinflar  negizida 

shakllangan jamoalar sanaladi. Sinf jamoasi tarkibida o‘quvchilar tomonidan amalga 

oshiriluvchi  asosiy  faoliyat  o‘qish  faoliyati  sanaladi.  Aynan  sinf  jamoasida 

shaxslararo  aloqa  va  munosabatlar  tarkib  topadi.  Shuningdek,  sinflar  jamoalari 

negizida  maktab  jamoasi  shakllanadi.  Maktab  jamoasi  ikki  muhim  bo‘g‘in  – 

o‘qituvchilar jamoasi hamda o‘quvchilar jamoasi asosida tarkib topadi. O‘quv yurtlari 

jamoasi  tarkibida  o‘quvchilar  jamoasi  asosiy  qismni  tashkil  etadi.  O‘quvchilar 

jamoasi - bu ijtimoiy ahvoli shuningdek, umumiy saylov organlari oldidagi umumiy 

javobgarlik, barcha a’zolarning huquq va burchlari tengligi asosidagi o‘zaro birlikka 

ega o‘quvchilar guruhidir. 

O‘quvchilar  jamoasi  unga  rahbarlikni  olib  boruvchi  o‘qituvchilar  hamda  bolalardan 

iborat jamoaning murakkab birlashmasi bo‘lib, o‘z-o‘zini nazorat  qilish hamda o‘z-

o‘zini  boshqarish  huquqi,  shuningdek,  o‘ziga  xos  psixologik  muhit  va  an’analariga 

ega bo‘ladi. 

Jamoani  shakllantirish  muayyan  qonuniyatlarga  bo‘ysunadigan  uzoq  muddatli 

murakkab  jarayondir.  Jamoaning  vujudga  kelish  uchun  to‘rt  bosqich  zarur. 

Jamoaning shakllanish bosqichlarida dastlab o‘qituvchi butun guruhga talab qo‘yadi 

hamda mazkur jarayonda jamoa faollarining shakllanishiga alohida e’tibor qaratadi. 

Navbatdagi  bosqichda  muayyan  darajada  shakllangan  jamoa  faollari  jamoa  a’zolari 

oldiga  ma’lum  talablarni  qo‘yadi.  Uchinchi  bosqichda  esa  jamoa  umumiy  holda 

jamoaning  har  a’zosidan  muayyan  tarzdagi  faoliyatni  olib  borishni  talab  qiladi. 

So‘nggi  (to‘rtinchi)  bosqichda  esa  jamoaning  har  bir  a’zosi  o‘z  oldiga  mustaqil 

ravishda  jamoa  manfaatlarini  ifoda  etuvchi  talabni  qo‘yish  layoqatiga  ega  bo‘ladi. 

Ushbu jarayon mohiyatini quyidagicha bayon etish mumkin: 

 

 

Birinchi bosqich 

Ikkinchi bosqich 

 

o’qituvchi 

talab 

jamoa

a 

 

faol 

talab 

jamoa 

---