N. I. Asqarov Yu. T. Isayev

autorun.exe

  dasturini  ishga 

tushirish  lozim.  O‗rnatuvchi  dastur  bajarilishi  bilan  ekranda  muloqat  paydo 

bo‗ladi.   

Quyida dasturni komp‘yuterga o‗rnatishni ko‗rib chiqamiz.  

 

 

  

Bu  darchada  ―Далее‖  tugmasi  bosiladi.  Unda  o‗rnatish  uchun 

parametrlarni  tanlash  boshlanadi.  O‗rnatishdan  voz  kechish  uchun  ―Otmena‖ 

tugmasi bosilishi lozim.  

 Dastur pozitsiyada ko‗rsatilgan katalogga o‗rnatiladi.   

 

---

59 

 

 

 Dasturni o‗rnatishni davom ettirish uchun ―Keyingi‖ tugmasi bosilishi 

kerak 

 

 

 

Dasturni o‗rnatishni boshlash uchun ―Установить‖ tugmasi bosilishi kerak  

 

---

60 

 

 

 

Barcha fayllar ko‘chirilib bo‘lingach, o‘rrnatilish jarayoni muvaffaqiyatli 

tugaganligi haqida habr beruvchi yangi darcha ochiladi. Darslikni o‘rnatishni 

tamomlash uchun ‗Tamom‘ tugmasini bosing. 

  

 

  

«Tamom» tugmasi bosilishi bilan yana dastur ishga tushadi. 

 

---

61 

 

D.  «Kimyoviy  birikmalar  nomenklaturasi  va  izomeriyasidan  elektron 

qo‘llanma»  ni ishga tushirish. 

 «Kimyoviy  birikmalar  nomenklaturasi  va  izomeriyasidan  elektron 

qo‘llanma»  ni  ishga  tushirish  uchun  dastur  o‗rnatilgan  diskdan  bajariluvchi 

faylni bajarishga berish lozim. Buning uchun buyruq berilishi kerak:  

C:\Program Files\Andijon Davlat Universiteti\KBNI  

Ishga tushirishning qulay usuli Windows operatsion tizimi  yuklangandan 

keyin ishchi oynadagi mavjud yorliq orqali amalga oshirish mumkin.  

Dastur ishga tushgach, ekranga quyidagi ko‗rinish chiqariladi.   

  

 

  

  

Paydo  bo‗lgan  ko‗rinishda  «Kimyoviy  birikmalar  nomenklaturasi  va 

izomeriyasidan  elektron  qo‘llanma»si  bosh  sahifasining  umumiy  ko‘rinishi 

keltirilgan.  

E.«Kimyoviy  birikmalar  nomenklaturasi  va  izomeriyasidan  elektron 

qo‘llanma»ni boshqarish. 

---

62 

 

Oynaning yuqori chap tomonida choylashgan ushbu dasturni boshqarishga 

mo‗ljallangan buyruqlar paneli joylashgan:  

 

 

Boshqarish buyruqlari vazifasini ko‗rib chiqamiz.  

Rasmda  ―1‖  raqami  bilan  ko‗rsatilgan  buyruq  ―Asosiy  matn‖  deb 

nomlanadi  va  bunda  kimyoviy  birikmalar  nomenklaturasi  va  izomeriyasi 

haqidagi 

elektron  shakldagi  ma‘lumotlar  alohida  qismlarga  ajratilib 

joylashtirilgan.  Bu  esa  ixtiyoriy  qismidan  ko‗rishni  boshlashni  ta‘min  etadi. 

Buning  uchun  sichqoncha  kursorini  shu  buyruq  tugmasi  ustiga  joylashtirib, 

sichqonchaning chap tugmasini bosish lozim.  

 

 

 

―2‖  raqamida  ko‗rsatilgan  buyruqda  har  bir  bo‘lim  uchun  alohida 

bilimlarni  mustahkamlash  uchun  Mustaqil  yechish  uchun  mashq  va  masalar 

keltirilgan.  

---

63 

 

 

 

 

Istalgan mustaqil ishni tanlab sichqonchaning chap tomonini bosish kifoya.  

―3‖ raqami bilan belgilangan buyruq Moddalar jadvali deb atalib, 800 dan 

ortiq  moddalarning  har  bir  biri  uchun  alohida    21  xildagi  fizik,  fizik-kimyoviy 

va  kimyoviy  xossalari  keltirilgan.  Shu  bilan  bir  qatorda  berilgan  moddalarni 

xossalari  asosida  qidrib  topish  va  o‘xshash  xossalari  asosida  sinflash  mumkin. 

Yani,  foydalanuvchi  berilgan  moddalarni  xossalari  bilan  tanishishdan  tashqari, 

biror bir moddani xossalari asosida qidiruvga berishi mumkin. Bundan tashqari 

jadvalning istalgan qismini chop etish imkoniyatiga ham egadir. 

 

 

---

64 

 

 

―4‖-buruq  panelida  yuqorida  keltirilgan  moddalar  haqida  yanada  to‘liq 

tasavvurga ega bo‘lish, ularning tuzulishi va boshqa ko‘plab tasavvurlarni hosil 

qilish maqsadida uch o‘lchamli tasvirlari(3D) joylashtirilgan.  

 ―5‖-buyruqda kimyo fanlarining kashf etilish sanalari aks ettirilgan. 

 ―6‖,  ―7‖,  ―8‖-  buyruqlari  to‗plamining  vazifasi  ―sozlamalar‖  va  dastur 

hamda dastur mualliflari haqida ma‘lumotlarni taqdim etadi.  

―10‖, ―11‖, ―12‖ – raqamli buruqlar esa dasturni boshqarishga qo‘shimcha 

sifatida kiritilgan. 

Fil‘m namoyishini tugatib, mavzular menyusiga qaytish uchun buyruqlar 

paneli  quyi  qismidagi  ekran  markazida  joylashgan