Mavqei alohida o‘rin egallaydi

IV. Rentabellik ko‘rsatkichlari: 
4.1. Aktivlar rentabelligi 
aktivlarga qo‘yilgan mablag‘larning har bir so‘miga to‘g‘ri 
keladigan sof foydani kщrsatadi (
SF/JA
yq
) 
4.2. Sotilgan mahsulot rentabelligi 
sotilgan mahsulotning har bir so‘mi qancha yalpi foyda 
keltirganini ko‘rsatadi (
YaF/SST
) 
4.3. Mahsulot ishlab chiqarish 
xarajatlari rentabelligi 
mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun qilingan xarajatlarning bir 
so‘miga olingan yalpi foydani ifoda qiladi (
YaF/SMT
) 
Manba: Tegishli adabiyotlarni umumlashtirish asosida muallif tomonidan tuzilgan. 
Korxonalarning 
moliyaviy 
barqarorligini 
baholashda 
ularning 
yillik 

---

 
 
87 
“Buxgalteriya  balansi”  (1-shakl)  va  “Moliyaviy  natijalar  to‘g‘risidagi  hisobot”i  (2-
shakl) ma’lumotlaridan foydalaniladi. 
 
Iqtisodiy samaradorlikni rejalashtirish va tahlil etish nafaqat xarajat va resurslar 
asosiy  turlaridan  foydalanish  darajasini  tahlil  etishni,  balki  uning  butunlay 
o‘zgarishini,  yig‘indi  (integral)  samaradorligini  baholashni  ham  o‘z  ichiga  oladi. 
Mana  shu  maqsadda  iqtisodiy  samaradorlikning  umumlashtiruvchi,  kompleks 
ko‘rsatkichlari  hisoblab  chiqiladi  va  ishlab  chiqarishning  oqibat-natijalari  shu 
ko‘rsatkichlar  yordamida  tahlil  etiladi.  Bunday  ko‘rsatkichlar  turli  xarajatlar  va 
resurslarning darajasini yig‘ilgan turda, har xil omillarning ta’sirini hisobga oladi. 
Ishlab  chiqarish  -  texnik  vazifani  hal  etishning  biror  variantining  ijtimoiy-
iqtisodiy  afzalligini  asoslab  berish,  taqdim  etilgan  variantlardan  eng  samaralisini 
tanlab olish maqsadida aniqlanadigan samaradorlik qiyosiy samaradorlik deb ataladi. 
Qiyosiy  samaradorlik  ikki  va  undan  ortiq  variantni  taqqoslash  va  shu  asosda  bir 
variantning boshqa variantlardan ustunligi va optimalligini aniqlab beradi. 
Optimal  variantni  tanlash  hamda  uni  asoslash  uchun  qo‘shimcha  kapital 
mablag‘larning  qoplanish  muddati  yoki  qiyosiy  samaradorlik  koeffitsiyentini 
hisoblab chiqish va ular miqdorini normativ qiymati bilan taqqoslash kerak. 
Qo‘shimcha  kapital  mablag‘larning  o‘zini  qoplash  muddati  (V)  qo‘shimcha 
kapital mablag‘larning (K
2
-K
1
) mahsulot tannarxini pasaytirishdan olingan tejam (T
1
-
T
2
) ga nisbati bilan aniqlanadi: