O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t. U. Umarov

 
5.1. Rezbani keskich va grebenkalar bilan qirqish. 
 
Tashqi  va  ichki  rezbalarga  tokarlik  stanoklarida  ishlov  berish  mumkin.  Bu 
unumdorligi past jarayon bo‘lib, sababi ishlov berish bir necha ishchi yurishlarda 
amalga oshirilib, ishchidan yuqori malakani talab qiladi. 
Bu  usulning  afzalliklari  asbob  va  jihozning  universalligi  va  yuqori 
aniqlikdagi  rezba  olish  mumkinligidir.  Tokarlik  stanoklarida  ma'sul  detallarda 
aniqligi yuqori bo‘lgan, standartlashtirilgan va katta diametrdagi rezbalar qirqiladi. 
Rezbaning  aniqligini  oshirish  uchun,  har  xil  keskichlar  bilan  qora  va  toza  ishchi 
yurishlar    amalga  oshiriladi.  Uch  burchakli  rezbaning  ikki  xil  usul  bilan  kesish 
mumkin: 1) radial uzatish harakati bilan; 2) profilning biror tarafi bo‘ylab uzatish 
harakati orqali; 
Birinchi  usul  aniqroq  bo‘lishi  bilan,  unumdorligi  pastdir.  Shuning  uchun 
qora ishchi yurishlarni ikkinchi usul qilish, tozasini esa birinchi usul qilish tavsiya 
etiladi (5.4-rasm, a). 

---

177 
 
 
5.4-rasm. Metrik rezbani kesish sxemalari a-keskich bilan, b-prizmatik 
grebenka bilan, v-keskichlar to‘plami bilan;  
g-dumaloq grebenka bilan. 
 
Rezbalarga  ishlov  berish  unumdorligini  oshirish  uchun  dumaloq  va 
prizmatik rezbali grebenkalar qo‘llaniladi. Odatda grebenka kengligi, kamida olti 
qadamdan  kam  bo‘lmasligi  kerak.  Grebenkalarni  ishlatishda  qirindini  olishda  bir 
necha  tishlar  qatnashadi  (5.4-rasm,  b)  va  ishchi  yurishlar  soni  bittagacha 
kamaytirilishi  mumkin..  Rezbalarni  tezkor  qirqish  uchun,  qattiq  qotishmali 
keskichlar, shuningdek, keskichlar to‘plami qo‘llaniladi (5.4-rasm, v).