O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t. U. Umarov

8. ASBOBNING KESISH XUSUSIYATINI OSHIRISH USULLARI. 
 
8.1. Snanirovkalash 
 
Asbobning  kesish  xususiyatlarini  oshirishda  zarur  vositalardan  biri  bo‘lib, 
po‘latning  yuza  qatlamlarining  kimyoviy  tarkibi  va  xususiyatlarini  o’zgartirishni 
ko‘zlovchi kimyoviy termik ishlov berishdir. Bu o‘zgarishlar tashqi muhitdan turli 
xil  elementlarni  po‘latga  diffuziyalanishi  natijasida  amalga  oshadi.  Natijada  yuza 
qatlamlarida  yuqori  qattiqlik  va  yemirilishga  chidamlilikka  erishilib,  shu  bilan 
birgalikda  asbobning  umumiy  mustahkamligi  chidamlilik  chegarasini  ortishi 
hisobiga  ortadi.  yemirilishga  chidamlilikni  oshirish  uchun  yemirilishga  chidamli 
qatlamlardan  foydalaniladi,  lazer  nuri  bilan  mustahkamlanadi,  shuningdek,  elektr 
uchqunli  mustahkamlash  kesuvchi  sirtini  olmosli  silliqlash  usullaridan 
foydalaniladi.  Asbobning  kesish  xususiyatini  oshirish  usulini  tanlashda  usulni 
texnologik  jarayon  xarakteriga  va  kesuvchi  asbobning  ishlash  sharoitlariga  mos 
kelishi hisobiga olinadi. 
Tezkesar  po‘latlardan  tayyorlangan  asboblarning  yemirilishga  chidamligini 
oshirish  uchun  past  temperaturali  sianirovkalash  asbobning  yuza  qismini  uglerod 
va  azot  bilan  diffuziyalash  (singdirish)  qo‘llaniladi.  Shuningdek,  suyuq,  gazli  va 
kamroq qattiq sianirovkalash va karbonitratsiya qo‘llaniladi. 
Asbobni  sianirovkalash  jarayoni  tezlik  va  texnik  ishlov  berilgandan  keyin 
tezkesar  asbobni  bo’shatish  temperaturasida  amalga  oshiriladi.  Vanna  tarkibi  va 
ushlab turish vaqtiga bog‘liq holda sianirovkalangan qatlam chuqurligi 0,02 -0,07 
mm ni tashkil qiladi. Sianirovkalash asbobning yuza qatlami mo‘rtligini oshiradi. 
Orqa  va  oldingi  yuzalarni  birgalikda  singdirilishi  natijasida  kesuvchi  qirra 
ma’lum bir chuqurlikda to‘liq sianirovka qilinadi. O‘tkirlanish burchagi kichikroq 
bo‘lgan  asboblarning  kesuvchi qirralari uqalanib  ketmasligi uchun sianirovkalash 
tavsiya  etilmaydi.  Payvandlangan  asbob  esa  payvandlangan  joyigacha  vannaga 
tushiriladi. 
Birinchi 
navbatda 
orqa 
yuzasidan 
yemiriladigan 
asboblar 
sianirovkalashga  jalb  qilinadi,  masalan,  oldingi  yuzasidan  charxlanadigan  va 

---

206 
 
sianirovkalangan  qatlamni  butun  ishlash  vaqti  oralig‘ida  saqlab  qolish  talab 
etiladigan  asboblar  dolbyaklar,chervyakli,  frezalar,  shakldor  keskichlar  va 
boshqalar  shular  jumlasidandir.  Orqa  yuzasi  qayta  charxlanadigan  asboblar, 
masalan, keskichlar o‘tkir charxlangan frezalarni har bir charxlashdan keyin qayta 
sianirovkalash kerak bo’ladi.