Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

Sinxron  uzgichlar
  tokni  nol  orqali  bevosita  oʻtish  oldidan  kontaktlarni 
uzishga  asoslangan.  Yuqorida  koʻrsatilganidek,  bu  holda  yoyni  soʻndirish  ancha 
osonlashadi,  chunki  yoyda  ajraydigan  energiya 
ancha  kamayadi.  Bunday  uzgichlarni  yaratishning 
asosiy  murakkabligi  juda  aniq  sinxronlovchi 
qurilmaning talab etilishidir, u kontaktlarni ajratish 
uchun  tok  nol  orqali  oʻtishidan  0,0001-0,0002  s 
oldin impuls berishi kerak. 
Sinxron uzgichning blok-sxemasi 4.7-rasmda 
4.7-rasm. 
Sinxron 
o`chir-
gichining funksional sxemasi 

---

 
84 
koʻrsatilgan.  Sinxronlovchi  qurilma  1  rele  muhofazasi  2  ishga  tushganidan  soʻng, 
uzish  uchun  blok  3  ga  impuls  beradi.  Uzuvchi  impuls  uzgich  5  ning 
qoʻzg’aluvchan  kontakti  bilan  bevosita  bog’langan  yuritma  4  ga  uzatiladi. 
Yuritmaning  bevosita  kontaktlar  bilan  bog’liqligi  kontaktlarning  tez  ajrash 
imkoniyatini beradi, biroq, yuritmani izolyatsiyalashni talab etadi, chunki u yuqori 
potensial ostida boʻladi. 
Ayrim  konstruksiyalarda  kontaktlarning  tez  ajrashi  poroxli  patronning 
portlashi bilan ta’minlanadi, boshqalarida  sinxronlovchi qurilma vakuumli uzgich 
bilan birgalikda qoʻllaniladi. 
Tokning 
nol 
orqali 
birinchi 
marta 
oʻtishigacha  zanjirni  uzish, 
energotizimlarning  dinamik  turg’unligini  oshiradi,  chunki  qisqa  tutashuv 
toklarining  oʻtish  vaqti  kichik  boʻlib,  tez  uzish  hisobiga  shikastlash  kamayadi. 
Sinxron  uzgichi  kontaktlarining  ishlash  vaqti  ortadi,  chunki  ular  katta  toklarni 
uzmaydi. Bu uzgichlarning uzish qobiliyati ancha katta boʻlishi mumkin. 
Dunyo amaliyotida 500 kV kuchlanishgacha va uzish quvvati 25000 MVA li 
havo sinxron uzgichlari mavjud.