Andijon davlat universiteti ijtimoiy pedagogika

Pedagogik va ijtimoiy pedagogik faoliyatning qiyosiy jadvali 

 

 

  Kasbiy 

faoliyat turi 

Faoliyat 

maqsadi 

Faoliyat 

xususiyati 

Faoliyat 

ob’ekti 

Faoliyat amalga 

oshiriladigan 

faoliyat 

Pedagogik faoliyat 

Ijtimoiy 

madaniy 

tajribani olish 

Dasturli 

me’yorlangan, 

uzluksiz 

Barcha 

bolalar 

Ta’lim muassasalari 

Ijtimoiy pedagogik 

faoliyat 

Bola 

ijtimoiylashuvid

a yordam 

Manzilli, 

chegaralangan, 

vaqtda 

cheklangan 

Ijtimoiylashu

v 

muammolarig

a ega bola 

Ta’lim muassasalari, 

ijtimoiy pedagogik 

muassasalar, ijtimoiy 

xizmat 

 

Ijtimoiy ta’lim (o‘qitish) 

Ijtimoiylashuv jarayonida bola jamiyat, ijtimoiy munosabatlar, ijtimoiy maqom va o‘rinlar, 

ijtimoiy o‘zini tutish me’yor va qoidalari haqida ko‘pgina bilimlarni o‘zlashtiradi. U shuningdek, 

integratsiyasi  va  jamiyatga  kirishga  yordam  beradigan  turli  xil  malaka  va  ko‘nikmalarni 

egallaydi. 

---

12 

 

Agar  normal  oilada  normal  bola  (jismonan  va  psixik  sog‘lom)  tug‘ilsa,  unda  uning 

jismoniy,  psixik  va  ijtimoiy  shakllanishi  ma’lum  qonunlarga  ko‘ra  sodir  bo‘ladi.  Bola  avval 

jismoniy  makonni  o‘zlashtiradi,  unda  yo‘lini  topishga  o‘rganadi:  emaklash,  o‘tirish,  yurish, 

yugurish va h.k. So‘ng u ko‘chani o‘zlashtiradi. Bola yaqin kishilarni ajratadi (otani, onani, aka-

ukalarini),  o‘z  ismiga  egaligiga  o‘rganadi,  unga  javob  berishni  boshlaydi,  bolada  ijtimoiy  xush 

ko‘rishlar,  his-tuyg‘ular,  ijtimoiy  tajriba  shakllanadi.  Bola  ijtimoiy  rivojlanishida  nutq  katta 

ahamiyatga  ega.  Xalq  ruhi  xazinasidagi  bor  narsa  til  yordamida  bola  diliga  o‘tadi.  Tilda  xalq 

tarixi, xarakteri, urf-odatlari, an’analari saqlanib qoladi. Tilni o‘zlashtirib, bola xalq madaniyati, 

ijtimoiy tajriba va ijtimoiy ana’analarni ham o‘zlashtiradi. 

Eng muhim bo‘lgan bola ijtimoiy rivojlanishi o‘yinlarda  sodir bo‘ladi. O‘yinlar yordamida 

bolalar turli xil ijtimoiy rollar bilan tanishadi, “ota-onalar”ni o‘ynaydi. 

Agar  bola  jismoniy  va  psixik  kamchiliklar  bilan  tug‘ilsa,  unda  ijtimoiy  tajribani 

o‘zlashtirish ancha murakkabdir. Agar bunday bola oddiy oilada tug‘ilsa, unda bolaning ijtimoiy 

tiklanishi  ko‘p  holda  bunga  tayyor  bo‘lmagan  ota-onalar  zimmasiga  tushadi.  Bola  o‘zi  uchun 

zarur bo‘lgan muhitdan tashqarida, masalan, chaqaloq uyida, so‘ngra bolalar uyida tarbiyalansa 

boshqa  gap.  Bu  holda  ba’zi  bir  ijtimoiy  rollarni  tabiiy  yo‘l  bilan  o‘zlashtirish  bo‘lmaydi;  ota, 

ona, aka-uka, boshqa qarindoshlar. Bunday hollarda bolalarda muayyan bir bilim va malakalarni 

shakllantirishga  imkon  beradigan,  ular  bilan  ijtimoiy  tajribani  o‘zlashtirilishiga  va  jamiyatda 

ularning integratsiyasiga yordam beradigan maxsus metodika va texnologiyalar mavjud bo‘lishi 

kerak. 

Maktabda o‘qitish jarayonida bola avvalambor akademik bilimlarni oladi. Biroq shu bilan 

birga  uni  ijtimoiy  me’yorlarni,  ko‘rsatmalarni,  qadriyatlarni,  rollarni  yanada  muvaffaqiyatli 

o‘zlashtirilishini ta’minlaydigan  ma’lum bir ijtimoiy bilim, malaka va ko‘nikmalarni egallashi 

lozim.  

Bola ijtimoiylashuviga  yordam beradigan ijtimoiy bilimlarni berish va ijtimoiy malaka va 

ko‘nikmalarni shakllantirish maqsadga qaratilgan jarayoni ijtimoiy o‘qitish deb ataladi.