O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni Saqlash Vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Psixologiya



Download 1,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/244
Sana08.01.2022
Hajmi1,66 Mb.
#330801
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   244
Bog'liq
Psixologiya

figura  va  fonda
  idrok 
qiladi.  
Figura
 - shunday narsaki, uni aniq  anglash, ajratish, ko‟rish, eshitish va tuyish 
mumkin. 
Fon
  esa  aksincha,  noaniqroq,  umumiyroq  narsa  bo‟lib,  aniq    obyektni 
ajratishga yordam beradi. Masalan, gavjum bozorda ketayotgan xolatda o‟z ismimizni 
birov  aytib  chaqirsa,  darrov  o‟sha  tarafga  qaraymiz.  Ism  -  figura  bo‟lsa,  bozordagi 
shovqin  -  fon  rolini  o‟ynaydi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  biz  biror  narsani  idrok 
qilayotgan  paytimizda  uni  albatta  biror  fondan  ajratib  olamiz.  Masalan,  gul  bozorida 
aynan  qip-qizil  atirgul  sizga  yoqib  qolib,  o‟shani  xarid  qilasiz,  qolgan  gullar  fonday 
ongingiz aktiviga o‟tmaydi.  
Idrok
  -  borliqdagi  ko‟plab,  xilma-xil  predmet  va  hodisalar  orasida  bizga  ayni 
paytda kerak bo‟lgan obyektni xossa va xususiyatlari bilan yaxlit tarzda aks etishimizni 
ta‟minlaydi. Ya‟ni, idrok asosida narsa va hodisaning yaxlitlashgan obrazi yotadiki, bu 
obraz  boshqalaridan  farq  qiladi.  Idrok  o‟ziga  nisbatan  soddaroq  bo‟lgan  sezgi 
jarayonlaridan  tashkil  topadi.  Masalan,  olmaning  shaklini,  hidini,  mazasini,  rangini 
sezamiz,  ya‟ni  alohida  -  alohida  xossalar  ongimizda  aks  etadi.  Bu  -  sezgilarimizdir. 
Sezgilar  yaxlit  tarzda  idrok  jarayonini  ta‟minlaydi. Lekin  olimlar  idrokni  sezgilarning 
oddiygina, mexanik tarzdagi birlashuvi, degan fikrga mutloqo qarshilar. Chunki idrok 
ongli,  maqsadga  qaratilgan  murakkab  jarayon  bo‟lib,  unda  shaxsning  u  yoki  bu 
obyektga  shaxsiy  munosabati  va  idrokdagi  faolligi  asosiy  rol  o‟ynaydi.  Masalan, 
buning isboti uchun ko‟pincha Rubin figurasi tavsiya etiladi. Unda ikkita qora profil oq 
fonda berilgan. Bir qarashda ayrimlar bu rasmlarga qarab -vaza desa, boshqalar uni bir 
-  biriga  qarab  turgan  ikki  kishi  yuzining  yon  tomondan  ko‟rinishi,  deb  ta‟riflashi 
mumkin. Shunisi xarakterliki, birinchi marta shu rasmni ko‟rgan odam uni yaxlit idrok 
qilib, nima ekanligini tushunishga harakat qiladi, lekin biror figurani ko‟rgach, ma‟lum 
vaqtgacha  boshqasini  ko‟rmay  turadi.  Fon  xususiyatlari  sababli  paydo  bo‟luvchi 
ko‟rish  illuziyalarning  paydo  bo‟lishiga  xos  ayrim  «sirlar»  haqida  to‟xtaladigan 
bo‟lsak,  to‟q  rang  fonda  shakllarning  rangi  asliga nisbatan biroz  ochroq  va  aksincha, 
bo‟lib  tuyuladi  (oppoq  ko‟ylakdagi  siyoh  dog‟ini  tasavvur  qiling).  Fon  va  undagi 
shaklni  idrok  etayotganda,  odam  eng  avval  hajman  kichikrog‟ini  ko‟radi.  Masalan, 
katta oppoq devorga osilgan portretni ko‟z oldingizga keltiring. 


76 
 
Quyidagi bir nechta rasmlarda ko‟rish ilyuziyalariga misollar keltirilgan. 
1-rasm.
  Agar  diqqat  bilan  rasmning  qora  rangli  shakliga  qarasak,  chunki  eng 
avval  ana  shu  shakl  ko‟zga  tashlanadi,  zero  u  oq  fonga  nisbatan  hajman  kichikroq, 
unda saksofon musiqiy asbobini chalayotgan kishining tasvirini ko‟ramiz. 
          
 

Download 1,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish