1-2-ma’ruza

 
 
 

---

4. Suv ta’minotida ishlatilagan quvurlarni yemirilish va ularni yemirilishdan saqlash 
Quvurlar  ishlatilish  davrida  yemirilishga  uchraydi.  Metall  quvurlarning  ishonchli  va 
samarali  ishlatilish  mezoni  asosan ularning yemirilishdan saqlanish darajasi bilan belgilanadi. 
Ichki  yemirilish  quvurlarning  zanglashi  natijasida  teshilishi  bilan  birga  ularning  ichki 
yuzasining  g’adir-budurligini  oshiradi,  natijada  quvurlarning  suv  o’tkazish  samaradorligi 
pasaytiradi.  Bahzi  bir  hollarda  ularning  gidravlik  qarshiligi  hisoblab  aniqlansa,  8-9  barobar 
ortiq  bo’lishi  mumkin.  Bularning  hammasi  suv  ta’minoti  tarmoqlaridan  foydalanish 
muddatini  qisqartiradi.  Tuzatish,  qaytadan,  yotqizish  va  qo’shimcha  quvurlar  olib  kelish 
uchun qo’shimcha mablag’ sarflashga olib keladi. 
Metall  quvurlarni  yemirilishdan  saqlash  uchun  faol  va  sust  usullar  qo’llaniladi. 
Quvurlarning  ustki  va  ichki  yuzasini  izolyasiyalash  yoki  quvurlarni  maxsus  qobiq  bilan 
yopish sust usul, elektrik himoyalash esa faol usuldir. 
CHo’yan  quvurlar  korxonalarda  tayyorlanganda  ularning  ustki  va  ichki  yuzasiga 
yemirilishga  qarshi  maxsus  qoplamalar  suriladi  va  ular  yemirilishga  qarshilik  qilish 
muddatini  uzaytiradi.  Po’lat  quvurlar  tayyorlanadigan  korxonalarda  yemirilishga  qarshi 
maxsus  qoplamalar  qilinmaydi. SHu sababli  quvurlarni  yotqizishdan oldin yemirilishga 
qarshi  choralar  ko’riladi.  Tashqi  yuzasini  izolyasiyalash  uchun  barcha  po’lat  quvurlarga 
bitum-mineral,  bitum-polimer,  polimer,  etilentli  va  shularga  teng  bo’lgan  qoplamalar 
ishlatiladi.  
CHo’yan  va  azbestotsement  quvurlar  o’zining  ijobiy  ko’rsatkichlariga  qaramay, 
ularning nisbatan  mo’rt  ekanligi,  joyning seysmik  hususiyatlari  talabiga  javob  bermaydi. 
SHu  o’rinda  quvurlarni  ulanishi,  ularni  agressiv  yer  osti  suvlari  ta’siridan  himoyalash 
masalalariga ham alohida ahamiyat berish zarur. 
Suv  ta’minotini  qurish  amaliyotida  dunyo  bo’yicha  po’lat  quvurlarni yemirilishdan 
saqlashda  ularni  sement  bilan  qoplash  usulidan  ko’p  foydalaniladi.  Bu  usulni  yangi 
quvurlar va foydalanishdagi quvurlar uchun qo’llasa bo’ladi. Sement qoplamalari bilan 
qoplashning  bir  qancha  usullari,  jumladan,  qum  va  sement  qorishmalarini  sachratish, 
sentrifugalash mavjud. 
Quvurlarning  ichki  yuzasida  polimerli  yuza  hosil  qilish  uchun  bir  qator  davlatlarda 
tahmirlash  —  qayta  tiklash  ishlari  olib  boriladi,  bunda  foydalanilayotgan  quvurlar 
ichidan  polimer  quvurlarni  sudrab  olib  o’tish  usulidan  foydalaniladi.  Oxirgi  15—20  yil 
ichida yuzasini bo’yoqlash usuli keng qo’llanilmoqda. 
Quvurlar elektr liniyalari o’tgan yo’llar bo’ylab yotqizilganda adashgan toklar ta’sirida 
bo’ladi. Bu toklar ta’sirida quvurlarning ustki  yuzasi  yemiriladi.  Quvurlarning  adashgan 
toklardan saqlanish usuli bunday toklarning paydo bo’lmasligi choralarini ko’rishdir, bunga 
elektr toki yo’lida maxsus qurilmalarni ko’mish yo’li bilan yerishiladi.