1-2-ma’ruza

6 - AMALIY MASHG’ULOT 
Suv bosim minorasi hajmlarini aniqlash. 
Reja: 
1. Istehmolchilar bilan 2 - chi bosqich nasos shahobchalarining suv uzatishlari 
orasidagi farqlarni soatlar bo’yicha aniqlash 
2. Suv bosim minorasidagi qoldiq suv sarfini aniqlash 
3. Suv bosim minorasining hajmini aniqlash 
 
1. Istehmolchilar bilan 2 - chi bosqich nasos shahobchalarining suv uzatishlari 
orasidagi farqlarni soatlar bo’yicha aniqlash 
Ikkinchi  bosqich  nasos  shahobchalarining  ishlash  tartibini  qabul  qilish 
kerakki  nasoslar  bir-biriga  nisbatan  ishlagan  vaqtlarida  suv  bosim  minorasining 
boshqaruv hajmi minimal bo’lishi kerak. 
Suv  bosim  minorasining  boshqaruv  hajmini  kamaytirish  ikkinchi  bosqich 
nasos  shahobchasining  ishlash  tartibini  pog’onali  qilib  tanlash yo’li  bilan  amalga 
oshirish mumkin. Unda pog’onalar soni ikki yoki uchta qilib olinadi. 
Suv bosim minorasining tarqatuvchi hajmi suv istehmoli va ikkinchi bosqich 
nasos  shahobchasining  uzatishini  ishlash  tartiblarini  biriktirish  grafigini  qurish 
yo’li bilan aniqlanadi. 
 
Grafikdagi 
suv 
istehmoli, 
birinchi 
va 
ikkinchi 
bosqich 
nasos 
shahobchalarining  ishlash  tartiblari  kecha-kunduzlik  soatlar  mobaynidagi 
qiymatlari  jadvalga ko’chirilib  qoldiq  suvning  sarflari kecha-kunduzlik  boshidagi 
soatlardan  boshlab  aniqlanadi.  Bu  qiymatlar  manfiy  va  musbat  ishoralarga  ega 
bo’lishi mumkin. U holda boshqaruv hajmlarining eng katta manfiy va eng katta 
musbat qiymatlarining arifmetik yig’indisiga teng deb olinadi. 
     Amalda  markazdan  qochma  kuchlar  asosida  ishlovchi  nasoslar  tanlanganda 
uning  o’z  -  o’zini  boshqaruvchanlik  xususiyatini  hisobga  olgan  holda  suv  bosim 
minorasining  boshqaruv  hajmini,  u  tarmoq  boshida  joylashgan  bo’lsa  10-15% 
kamaytirishga ruxsat beriladi. 
Suv bosim minorasidagi qoldiq suv sarflari kecha kunduzlik soatlar bo’yicha 
suv  bosim  minorasiga  eng  katta  kirish  va  chiqish  sarflari  yig’indisi  orqali 
aniqlanadi.