Jinoyat huquqi va kriminologiya

1.3. Bir necha jinoyatlar uchun jazo tayinlash tartibi va shartlari 

 

O’zbekiston Respublikasi jinoyat qonunchiligi asosida va misollar vositasida 

bir  necha  jinoyatlar  sodir  etilganlik  holatida  jazo  tayinlash  tartibi,  shartlari, 

jazolarni qo’shish  va qoplash, asosiy  va qo’shimcha jazolar tayinlash  masalalarini 

ko’rib chiqsak.  

 

Jinoyat kodeksi 59-moddasida bir necha jinoyatlar uchun jazo tayinlashning 

uchta  usuli  nazarda  tutilgan:  yengilroq  jazoni  og’irrog’i  bilan  qoplash,  jazolarni 

to’la  qo’shish  va  jazolarni  qisman  qo’shish.  Sudning  ushbu  usullardan  qay  birini 

tanlashi esa, sodir etilgan qilmishning xususiyatlariga, ijtimoiy xavflilik va og’irlik 

darajasiga bog’liq.  

 

Yengilroq  jazoning  og’irrog’i  bilan  qoplanishi  deganda,  sud  hukmda 

jinoyatlar  majmui  uchun  qat’iy  jazo  tayinlashda  ushbu  jinoyatlarning  eng  og’iri 

uchun  tayinlanadigan  jazo  miqdori  va  muddatidan  kelib  chiqadi.  E’tibor  berish 

lozimki, sodir etilgan jinoyatlar majmui katta ijtimoiy xavf tug’dirmasa yoki uncha 

og’ir  bo’lmagan  hollarda  jazoni  og’irrog’i  bilan  qoplash  prinsipi  qo’llaniladi. 

Qolgan  hollarda  to’la  yoki  qisman  qo’shish  prinsipi  qo’llaniladi.  Jinoyatning 

og’irlik  darajasini  aniqlashda,  Jinoyat  kodeksining  15-moddasida  ko’rsatilgan 

jinoyatlar klassifikatsiyasiga tayaniladi.  

 

Jazolarni  to’la  qo’shish  deganda,  jinoyatlar  majmuidagi  har  bir  jinoyat 

uchun tayinlangan alohida jazolarni to’liq qo’shish tushuniladi. 

 

Jazolarning  qisman  qo’shish  deganda,  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatlar  jami 

bo’yicha jazo belgilashda sud muayyan jinoyat uchun tayinlangan jazolarni loaqal 

qisman  qo’shishga  majburligi  to’g’risidagi  qoida  nazarda  tutiladi.  Bunda  jazo 

turlarining  yengil-og’irligi  darajasi  Jinoyat  kodeksi  43-moddasining  1-qismida 

ko’rsatilgan ketma-ketlik bilan belgilanishini e’tiborga olinishi lozim. 

 

Jazolarni  qoplashda  uzil-kesil  tayinlangan  jazo,  agar  jinoyatlar  jamini  faqat 

ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan  va  uncha  og’ir  bo’lmagan  jinoyatlar  tashkil  etsa, 

unda  tayinlangan  yengilroq  jazoni  og’irrog’i  bilan  qoplab,  sodir  etilgan 

jinoyatlardan  eng  og’iri  uchun  nazarda  tutilgan  eng  ko’p  jazo  muddatidan  yoki 

miqdoridan ortiq bo’lmasligi kerak. 

29 

 

 

Jinoyat  ishlari  bo’yicha  Toshkent  shahar  Mirzo  Ulug’bek  tuman  sudida 

fuqaro  F.  ga  nisbatan  JK  123-moddasi  va  JK  140-moddasi  birinchi  qismi  bilan 

qo’zg’atilgan  jinoyat  ishlari  ko’rib  chiqildi.  Sud  F.  ga  nisbatan  JK  123-moddasi 

bo’yicha  ish  haqining  15  %ini  ushlab  qolgani  holda  2  yil  6  oy  muddatga  axloq 

tuzatish  ishlari  jazosi,  JK  140-moddasi  bo’yicha  ish  haqining  15%ini  ushlab 

qolgan  holda  1  yil  muddatga  axloq  tuzatish  ishlari  jazosini  tayinlagan.  JK  59-

moddasi  birinchi  qismiga  asosan,  (JK  15-moddasiga  binoan,  ikkala  jinoyat  ham 

ijtimoiy xavfi katta bo’lmagan jinoyatlar hisoblanadi) tayinlangan yengilroq jazoni 

og’irrog’i  bilan  qoplash  qoidasini  qo’llab,  uzil-kesil  ish  haqining  15%ini  ushlab 

qolgan holda 2 yil 6 oy muddatga axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlandi.  

 

Sud  ushbu  o’rinda  JK  59-moddasi  qoidalaridan  kelib  chiqib  jazolarni  to’la 

yoki  qisman  qo’shish  qoidalarini  qo’llasa  ham  bo’lardi.  Ammo  bu  holatda  sud 

tomonidan ish holatlaridan kelib chiqqan holda qoplash usuli tanlangan.  

 

Yuridik adabiyotlarda bir  necha jinoyat  yuzasidan jinoyatlar  jami tariqasida  

jazo  tayinlashda qaysi hollarda jazo to’la, qaysi hollarda qisman qo’shish kerakligi 

to’g’risida  fikrlar  juda  ko’p.  Xususan,  Muqumova  Z.M.  o’z  ilmiy  ishida  ushbu 

masalaga to’xtalib, JK 59-moddasini quyidagi alohida qism bilan to’ldirishni taklif 

qilgan:  “Аgar  jinoyatlar  jamini  tashkil  etuvchi  og’ir  yoki  o’ta  og’ir  jinoyatlar 

uchun  5  yildan  ortiq  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  tayinlangan 

bo’lsa,  jazolar  to’liq  qo’shiladi.  Uzil-kesil  tayinlanishi  mumkin  bo’lgan  jazo 

muddati  Kodeksning  Umumiy  qismida  shu  jazo  turi  uchun  belgilangan  doiradan 

oshib ketsa, qisman qo’shish qoidasi tadbiq etiladi”. 

 

Bizning  fikrimizcha,  ushbu  taklif  jinoyat  qonunchiligini  liberallashtirish 

siyosati  mazmuniga  unchalik  ham  mos  kelmaydi.  Bundan  tashqari,  sudlar 

mustaqilligi, ularning ish holatlariga qarab, har bir vaziyatga individual  yondashib 

hukm  chiqarish  imkoniyatlariga  qandaydir  darajada  cheklashlar  kelib  chiqishiga 

sabab bo’ladi.  

 

Sud  tomonidan  N.  JK  127-moddasi  birinchi  qismi  va  JK  131-moddasi  2-

qismi  “a”  bandi  bilan  aybdor  deb  topilib,  unga  nisbatan  JK  127-moddasi  birinchi 

qismi  bo’yicha  ikki  yil  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish,  JK  131-moddasi  2-

30 

 

qismi  bo’yicha  to’rt  yil  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish,  JK  59-moddasiga 

muvofiq, jazolarni qisman qo’shish qoidasini qo’llab, uzil-kesil besh yil muddatga 

ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlangan

1

.  

 

E’tibor bersak, ushbu misolda jinoyatlar majmuiga kiruvchi jinoyatlar bittasi 

ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan,  ikkinchisi  uncha  og’ir  bo’lmagan  jinoyatlar 

turkumiga  kiradi.  Sud  esa,  JK  59-moddasi  ikkinchi  qismi  talablariga  to’liq  rioya 

qilgan  va  jazolarni  qisman  qo’shish  qoidasini  qo’llab  jazo  tayinlagan.  Bunda 

tayinlangan uzil-kesil jazo sodir etilgan jinoyatlardan eng og’iri uchun belgilangan 

eng  ko’p  jazo  muddatidan  ortiq  bo’lmasligi  qoidasiga  amal  qilingan.  Chunki,  JK 

131-moddasi  ikkinchi  qismi  uchun  eng  ko’p  jazo  muddati  sifatida  besh  yilgacha 

ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  nazarda  tutilgan.  Ushbu  holatda  sud  tomonidan 

qonun talablari to’g’ri bajarilgan.  

 

Fuqaro  S.  JK  135-moddasi  ikkinchi  qismi  “z”  bandi  va  JK  110-moddasi 

birinchi  qismidagi  jinoyatlarni  sodir  etganlikda  aybdor  deb  topiladi.  Sud 

tomonidan  unga  JK  135-moddasi  ikkinchi  qismi  bo’yicha  yetti  yil  muddatga 

ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  tayinlanadi,  JK  110-moddasi  birinchi  qismi 

bo’yicha  esa,  ikki  yil  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  tayinlanadi.  JK 

59-moddasi  uchinchi  qismiga  asosan,  jazolarni  qisman  qo’shish  yo’li  bilan  uzil-

kesil sakkiz yil muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlangan.  

 

Sud  tomonidan  qonun  talablariga  rioya  qilingan.  Chunki,  ushbu  misolda 

jinoyatlar  jamini  tashkil  qiluvchi  jinoyatlardan  biri  og’ir  jinoyat,  ikkinchisi  esa, 

ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan  jinoyat  hisoblanadi.  Shu  sababli,  sud  jazolarni 

qoplash  usulini  qo’llay  olmaydi,  JK  59-moddasi  uchinchi  qismi  bo’yicha 

ozodlikdan mahrum qilishning eng ko’p muddati (JK 50-modda) ya’ni yigirma yil 

muddat doirasida to’la yoki qisman qo’shish usuli qo’llanilishi mumkin.  

 

Sodir  etilgan  jinoyatlardan  bittasi  uchun  umrbod  ozodlikdan  mahrum  qilish 

tariqasidagi  jazo  tayinlanganda  yengilroq  turdagi  jazoni  umrbod  ozodlikdan 

mahrum qilish bilan qoplash orqali jazo uzil-kesil tayinlanadi.  

                                                             

1

 Jinoyat ishlari bo’yicha Toshkent shahar Mirzo Ulug’bek tuman sudinig 2015-yil arxiv ma’lumotlaridan. 

31 

 

 

Sodir etilgan jinoyatlardan bittasi  uchun  uzoq  muddatli ozodlikdan  mahrum 

qilish  jazosi  tayinlanganda  jazolarni  to’la  yoki  qisman  qo’shish  yoxud  yengilroq 

jazoni og’irrog’i bilan qoplash orqali jazo uzil-kesil tayinlanadi.  

 

Yuqoridagi  qoidalarning  jinoyat  qonunchiligi  normalarida  aks  etganligi 

mamlakatimizda  jinoyat  qonunining  odillik  va  insonparvarlik  prinsiplarini 

ro’yobga chiqarishda muhim qadam bo’ldi.  

 

Jazolarni to’la yoki qisman qo’shish qoidasi alohida jinoyatlar uchun har xil 

turdagi  jazolar  tayinlanganda  ham  qo’llaniladi.  Bunda  Jinoyat  kodeksi  61-

moddasining  birinchi  qismida  nazarda  tutilgan  jazolarni  qo’shib  hisoblash 

qoidalariga  amal  qilinadi.  Unga  ko’ra,  har  xil  turdagi  asosiy  jazolarni  qo’shganda 

ozodlikdan mahrum qilishning bir kuni: 

 

a)  qamoq,  ozodlikni  cheklash  yoki  intizomiy  qismga  jo’natishning  bir 

kuniga; 

 

b)  axloq  tuzatish  ishlari  yoki  xizmat  bo’yicha  cheklashning  uch  kuniga 

to’g’ri keladi. 

 

Jarima  yoki  muayyan  huquqdan  mahrum  qilish  tariqasidagi  jazolar 

ozodlikdan mahrum qilish, intizomiy qismga jo’natish, qamoq, ozodlikni cheklash, 

xizmat  bo’yicha  cheklash,  axloq  tuzatish  ishlari  jazolari  bilan  qo’shilganda  har 

qaysisi alohida ijro etiladi. 

 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumining  qarorida  tushuntirish 

berilishicha,  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatlar  majmui  bo’yicha  qo’shimcha  jazo 

belgilashda,  agar  alohida  jinoyatlar  uchun  tayinlangan  jazo  bir  turga  mansub 

bo’lsa,  sud  ushbu  qo’shimcha  jazo  turi  uchun  belgilangan  maksimal  muddat 

doirasida  ularning  yengilrog’ini  og’irrog’i  bilan  qoplash  yoki  ularni  to’la  yoki 

qisman qo’shish qoidasi bo’yicha uzil-kesil jazo tayinlaydi. 

 

Аgar  jinoyatlar  yoki  hukmlar  majmuiga  kiruvchi  jinoyatlar  uchun 

tayinlangan qo’shimcha jazo turlicha bo’lsa, ular alohida ijro etiladi.  

 

Shunga  e’tibor  qaratish  joizki,  qo’shimcha  jazolarni  qoplash  qoidasini 

qo’llash imkoniyati qonunda jinoyatning og’irligi bilan cheklanmagan. 

 

32 

 

 

O’zbekiston  jinoyat  qonunchiligida  jinoyatlarning  real  majmui  va  ideal 

majmui  tushunchalari  qonun  nuqtayi  nazaridan  ajratib  berilmaganligini  1.1 

paragarfda  ta’kidlagan  edik.  Ko’plab  olimlarning  bu  boradagi  fikrlarini  qo’llab-

quvvatlagan  holda,  ushbu  tushunchalarni  alohida  ajratib  belgilashni  va  jazo 

tayinlashda  buni  e’tiborga  olish  lozim  deb  o’ylaymiz.  Chunki,  jinoyatlar  ideal 

jamining  jinoyatlar  real  jamiga  nisbatan  ijtimoiy  xavflilik  darajasi  kamroq.  V.P. 

Malkov  jinoyatlar  ideal  jami  uchun  jazo  tayinlashda  jazoning  yengilrog’ini 

og’irrog’i bilan qoplash prinsipiga, jinoyatlar real jami uchun jazo tayinlashda esa, 

jazonig yengilrog’ini og’irrog’i bilan qoplash, jazolarni to’la yoki qisman qo’shish 

usullarini qoplash zarurligini ta’kidlagan

1

. 

 

Ushbu  fikrga  Muqumova  M.Z.  va  Jiyanov  M.M.  lar  ham  qo’shilgan  holda 

Jinoyat kodeksiga jinoyatlar ideal jami va real jami tushunchalarini kiritishni taklif 

qilgan.  Muqumova  esa,  ular  uchun  jazo  tayinlashning  alohida  tartibini,  ya’ni 

jinoyatlar  ideal  jami  uchun  jazolarning  yengilini  og’iri  bilan  qoplash,  jazolarni 

to’la  yoki  qisman  qo’shish  orqali  uzil-kesil  jazo  tayinlanishi

2

ni  belgilab  JK  59-

moddasini yangi tahrirda qabul qilishni ilgari surgan. 

 

O’zbekiston 

Respublikasi 

jinoyat 

qonunchiligining 

insonparvarlik 

jihatlaridan  yana  biri  shuki,  unda  voyaga  yetmaganlar  uchun  jazo  va  uni 

tayinlashning alohida tartibi belgilanganligidir.  

 

Voyaga  yetmay  turib  jinoyat  sodir  etgan  shaxsga  jinoyatlar  majmui 

yuzasidan uzil-kesil jazo tayinlashda uning miqdori: 

 

jarima,  axloq  tuzatish  ishlari,  qamoq  tariqasidagi  jazolar  —  JK  82—84-

moddalarida  nazarda  tutilgan  muddat  va  miqdorlardan,  ya’ni  eng  kam  oylik  ish 

haqining  ikki  baravaridan  yigirma  baravarigacha  miqdorda  jarima,  bir  oydan  bir 

yilgacha muddatga axloq tuzatish ishlari, bir oydan uch oygacha muddatga qamoq;  

 

ozodlikni  cheklash  tariqasidagi  jazo  –  JK  84

1

-moddasida  nazarda  tutilgan 

muddatda, ya’ni olti oydan ikki yilgacha; 

                                                             

1

 Малков В.П. Совокупность преступлений. Казань. Изд.Казанского Университета.1974. –с.287.; Разумов 

С.А. Практика назначения наказания.-М.,  2001.- с.55. 

2

 Batafsil qarang: Muqumova M.Z. Bir necha jinoyat sodir etganlik uchun jazo tayinlash xususiyatlari //Yuridik 

fanlar nomzodi ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya. Ilmiy rahbar: M. Usmonaliyev. – T.: 2005. 76-

bet. 

33 

 

 

ozodlikdan  mahrum qilish  tariqasidagi jazo — JK 86-moddasining  ikkinchi 

va uchinchi qismida nazarda tutilgan muddatlardan, ya’ni o’n uch yoshdan o’n olti 

yoshgacha  bo’lgan  vaqtda  jinoyat  sodir  etgan  shaxslarga  nisbatan  jinoyatlar 

majmui  tariqasida  jazo  tayinlanganda  ozodlikdan  mahrum  qilishning  eng  ko’p 

muddati  o’n  yilgacha,  agar  sodir  etgan  jinoyatlarining  bittasi  o’ta  og’ir  jinoyat 

bo’lsa,  o’n  ikki  yilgacha;  o’n  olti  yoshdan  o’n  sakkiz  yoshgacha  bo’lgan  vaqtda 

jinoyat  sodir  etgan  shaxslarga  nisbatan  jinoyatlar  majmui  tariqasida  ozodlikdan 

mahrum  qilish  jazosi  —  o’n  ikki  yilgacha  muddatga,  agar  sodir  etgan 

jinoyatlarining bittasi o’ta og’ir jinoyat bo’lsa, o’n besh  yilgacha  muddatdan ortiq 

bo’lishi mumkin emas.  

 

Shaxs  tomonidan  bir  necha  jinoyat  sodir  etilib,  ulardan  ayrimlari  voyaga 

yetmagan,  qolganlari  voyaga  yetgan  davrda  sodir  etilgan  bo’lsa,  sud  jinoyatlar 

majmui  bo’yicha  jazo  tayinlayotganida  avval  JK  82—86-moddalari  talablariga 

rioya  etgan  holda  o’n  sakkiz  yoshgacha  sodir  etilgan  jinoyatlar  uchun,  keyin  esa, 

voyaga  yetgandan  so’ng  sodir  etilgan  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlab,  so’ngra  JK 

59-moddasiga asosan uzil-kesil jazo tayinlaydi. 

 

Jinoyat  kodeksining  bir  necha  moddasi  bo’yicha  axloq  tuzatish  ishlari 

tayinlanayotganda,  jazo  muddati  va  ish  haqidan  chegirma  miqdori  har  bir  modda 

bo’yicha  alohida,  so’ngra  esa,  ularning  majmui  bo’yicha  belgilanadi.  Bunda 

jazoning  uzil-kesil  muddati  va  chegirma  miqdori  JK  46-moddasida  belgilangan 

chegaradan oshishi mumkin emas. 

 

Ma’lumki, Jinoyat kodeksi  JK 50-moddasining to’rtinchi qismiga muvofiq, 

ayollarga, shuningdek 60 yoshdan oshgan erkaklarga nisbatan ozodlikdan mahrum 

qilish  tariqasidagi  jazo  muddati  Jinoyat  kodeksi  Maxsus  qismining  tegishli 

moddasida  nazarda  tutilgan  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  maksimal 

muddatining  uchdan  ikki  qismidan  ortiq  bo’lishi  mumkin  emas.  Bu  qoida 

jinoyatlar majmui bo’yicha jazo tayinlanayotgan hollarga amal qiladi. 

 

Аgar  sud  bir  yoki  bir  necha  jinoyat  sodir  etgan  shaxsga  nisbatan  shartli 

hukm qo’llash lozimligi haqida xulosaga kelsa, bunday qaror har bir jinoyat uchun 

34 

 

alohida  emas,  balki  jinoyatlar  majmui  bo’yicha  uzil-kesil  jazo  tayinlash  paytida 

qabul qilinadi. 

 

Agar  shaxs  jinoyat  qonunining  turli  moddalarida  (moddasi  qismlarida) 

ko’zda tutilgan bir necha jinoyat sodir etganlik uchun sudlanayotgan bo’lsa, JK 57-

moddasi,  ya’ni  qonunda  belgilanganidan  ham  yengilroq  jazo  qo’llash  qoidasi 

jinoyatlar  jami  bo’yicha  tayinlangan  jazodan  keyin  emas,  balki  alohida  jinoyatlar 

uchun jazo tayinlash paytida qo’llaniladi. 

 

Shu bilan birga aytish kerakki, qonun sanksiyasida nazarda tutilganidan ham 

yengilroq  asosiy  jazoning  tayinlanishi  aybdorning  harakatlari  kvalifikatsiya 

qilinayotgan  qonun  sanksiyasida  nazarda  tutilgan  qo’shimcha  jazolarni  tayinlash 

imkoniyatini istisno qilmaydi. 

 

Аgar jinoyatlar  majmuiga kiruvchi  ikki  va  undan  ko’p jinoyat  uchun aynan 

bir  turdagi  qo’shimcha  jazo  tayinlangan  bo’lsa,  uning  uzil-kesil  miqdori  ko’proq 

qo’shimcha jazo muddatini ko’zda tutuvchi modda sanksiyasi doirasida ularni to’la 

yoki  qisman  qo’shish  orqali,  jinoyat  qonuni  moddasida  muddat  belgilanmagan 

yoki  qo’shimcha  jazo  JK  45-moddasi  asosida  qo’llanilgan  bo’lsa,  ushbu  jazo  turi 

uchun belgilangan maksimal muddat doirasida belgilanadi. 

 

Jinoyat  kodeksining  59-moddasi  sakkizinchi  qismiga  muvofiq,  agar  ish 

bo’yicha  hukm  chiqarilganidan  keyin  mahkumning  ana  shu  ish  bo’yicha 

chiqarilgan  hukmga  qadar  sodir  etilgan  yana  boshqa  jinoyatda  aybli  ekanligi 

aniqlansa ham jazo o’sha tartibda, ya’ni alohida-alohida tayinlanib, keyin uzil-kesil 

jazo  tayinlanadi.  Bunday  holda  jinoyatlar  majmui  bo’yicha  sud  tomonidan 

tayinlangan  jazo  muddatiga  birinchi  hukm  yuzasidan  jazoning  o’talgan  qismi 

qo’shiladi. 

 

Misol.  N.  2014-yilning  noyabr  oyida  JK  169-moddasi  ikkinchi  qismi  bilan 

aybdor  deb  topilib,  uch  yil  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosiga  hukm 

qilingan.  Keyinchalik  aniqlanishicha,  N.  2014-yilning  sentabr  oyida  JK  164-

moddasi  birinchi  qismida  ko’rsatilgan  jinoyatni  sodir  etgan.  Bu  paytda  N.  o’ziga 

tayinlangan  jazoning  bir  yil  muddatini  o’tab  bo’lgan  edi.  Sud  N.  ni  JK  164-

moddasi  birinchi  qismi  uchun  besh  yil  muddatga  ozodlikdan  mahrum  qilishga 

35 

 

hukm qiladi. JK 59-moddasiga asosan, jazolarni qisman qo’shish qoidasini qo’llab, 

uzil-kesil  olti  yil  olti  oy  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosi  tayinlaydi.  Bunda  N. 

yana besh yil olti oy jazo muddatini o’tashi zarur bo’ladi. Chunki, u birinchi hukm 

bo’yicha bir yil jazo muddatini o’tab bo’lgan.  

 

Аgar  ish  bo’yicha  mahkum  boshqa  jinoyatlarda  ham  aybdor  ekanligi 

aniqlanib,  ulardan  ayrimlari  birinchi  hukm  chiqarilgunga,  boshqalari  esa,  hukm 

chiqarilgandan  so’ng  sodir  etilgan  bo’lsa,  ikkinchi  hukm  bo’yicha  jazo  avval 

birinchi hukm chiqarilgunga qadar sodir etilgan jinoyatlar majmui bo’yicha, keyin 

JK  59-moddasi  sakkizinchi  qismi  qoidasiga  ko’ra,  so’ngra  birinchi  hukm 

chiqarilganidan keyin sodir etilgan jinoyatlar majmui bo’yicha va oxirida bir necha 

hukm yuzasidan (JK 60-moddasi) uzil-kesil tayinlanadi. 

 

Sudlar tomonidan jinoyat uchun jazo tayinlash amaliyotida qonunni qo’llash 

bilan  bog’liq  ba’zi  muammo  va  xatoliklar  yuzaga  kelayotganligi  sababli  2014-yil 

14-may  kuni  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumi  tomonidan  “Oliy  sud 

Plenumining  ayrim  qarorlariga  o’zgartirish  va  qo’shimchalar  kiritish  to’g’risi”da 

qaror  qabul  qilinib,  ushbu  qaror  asosida  “Sudlar  tomonidan  jinoyat  uchun  jazo 

tayinlash  amaliyoti  to’g’risida”  gi  qarorga  ayrim  o’zgartish  va  qo’shimchalar 

kiritildi.  Bunda  bir  necha  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlash  masalalari  bilan  bog’liq 

jihatlar ham o’z ifodasini topdi.   

 

Xususan,  bir  necha  jinoyatlar  uchun  ozodlikdan  mahrum  qilish  tariqasidagi 

jazo  tayinlanganda  koloniya  turini  belgilash  masalasi  muammoligicha  qolmoqda 

edi. Qarorda bu  haqda tushuntirish berildi: ozodlikdan  mahrum  qilish tariqasidagi 

jazoni  o’tash  koloniyasining  turi  jinoyatlar  majmui  bo’yicha  jazo  tayinlangandan 

so’ng belgilanadi. 

 

Muqaddam  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosini  o’tamagan  shaxsga  jazoni 

o’tash koloniya turini belgilashda, faqat qaysi jinoyatlar uchun ozodlikdan mahrum 

qilish  jazosi  tayinlanganligini  inobatga  olish  lozim.  Masalan,  agar  shaxs  qasddan 

og’ir  yoki  o’ta  og’ir  jinoyat  sodir  etganlik  uchun  ozodlikdan  mahrum  qilish  bilan 

bog’liq  bo’lmagan  jazoga,  ijtimoiy  xavfi  katta  bo’lmagan  yoki  uncha  og’ir 

bo’lmagan  jinoyati  uchun  esa  ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosiga  sudlanayotgan 

36 

 

bo’lsa, unga uzil-kesil tayinlangan jazoni manzil koloniyalarda o’tashi belgilanishi 

lozim. 

 

Biroq,  agar  og’ir  yoki  o’ta  og’ir  jinoyat  sodir  etganligi  uchun  ozodlikdan 

mahrum qilish bilan bog’liq bo’lmagan jazoga sudlangan, jazoni o’tashdan bo’yin 

tovlagan  shaxsga,  sud  tomonidan  tayinlangan  jazo  ozodlikdan  mahrum  qilish 

tariqasidagi  jazo  bilan  almashtirilsa,  jazoni  o’tash  koloniya  turi  Jinoyat-ijroiya 

kodeksining 47 va 116-moddalarida nazarda tutilgan tartibda tayinlanadi.  

 

Shuningdek, jinoyatlar majmui uchun JK 59-moddasining sakkizinchi qismi 

bo’yicha jazo tayinlanganda, uzil-kesil jazo, qoida  tariqasida, Jinoyat kodeksining 

Umumiy  qismida  belgilangan  tartib  va  miqdorda  tayinlanib,  birinchi  hukm 

bo’yicha  tayinlangan  jazodan  kam  bo’lishi  mumkin  emasligi  va  bunday  hollarda 

birinchi  hukm  bo’yicha  tayinlangan  jazoning  o’talmagan  qismidan  emas,  balki 

uning  to’liq  miqdoridan  kelib  chiqish  shartligi  to’g’risidagi  tushuntirish  berildi. 

Bundan  tashqari,  JK  59-moddasining  8-qismiga  muvofiq,  jinoyatlar  majmui  bilan 

tayinlangan qamoq  yoki ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosining  o’tash  muddatining 

boshlanishi  birinchi  hukmga  ko’ra  qamoqqa  olingan  kundan  boshlab  hisoblanishi 

to’g’risida ko’rsatma belgilandi. 

 

Muayyan  huquqdan  mahrum qilish tariqasidagi jazo tayinlash bo’yicha esa, 

agar  jinoyatlar  majmui  bilan  jazo  tayinlashda  muayyan  huquqdan  mahrum  qilish 

jazosi  jinoyatlarning  biri  bilan  asosiy  jazo  sifatida,  boshqa  jinoyat  bilan 

qo’shimcha  jazo  sifatida  tayinlangan  bo’lsa,  ular  asosiy  jazo  uchun  belgilangan 

muddat  doirasida  to’liq  yoki  qisman  qo’shilishi  lozim.  Bunda  uzil-kesil 

tayinlangan  jazo asosiy jazo deb  hisoblanadi  va ayblovning  har  bir  moddasi  bilan 

mahrum qilingan huquqlarning barcha turlari nazarda tutilishi lozimligi xususidagi 

tushuntirish berildi. 

 

 

 

 

 

 

 

37