Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

4.
 
O‘z-o‘zingizni rivojlantirish ustidaishlang 
Shaxsiy  o‘sish  va  biror-bir  narsaga  erishish  uchun  sobitqadam  bo‘ling. 
Atrofingizni  o‘zingizdan  ko‘ra  ko‘proq  biladigan  va  kattaroq  muvaffaqiyatlarga 
erishgan  odamlar  bilan  qurshab  oling  hamda  ulardan  bilmaganlaringizni 
o‘rganing.  O‘zingiz  ishonadigan  va  ko‘mak  berishi  mumkin  bo‘lgan  yo‘l 
boshlovchilardan  ko‘mak  guruhi  tashkil  qiling.  Bir-  biringizga  yordam  bering, 
bir-biringizdagi tajribadan hamda tegishli adabiyotlardan o‘rganing 
va bir-
biringizning erishgan muvaffaqiyatlaringizdanquvoning. 
3. Yo‘l boshlovchilikka o‘rganing 
O‘z qalbingizni,  imkoniyatlarinigizni  va  mablag‘laringizni doimiy o‘qish 
va  o‘rganishga  yo‘naltiring.  Biror-bir  yangi  narsani  o‘rganishingiz  bilan,  darhol 
uni  boshqalar  bilan  o‘rtoqlashing.  Chunki,agarda,  birovlarni  o‘z  o‘rgangan 
narsangizga o‘rgatishni uddalasangiz, o‘zingiz ham ko‘plab yangi narsalarni bilib 
olasiz.  Yo‘l  boshlovchi  sifatidagi  ko‘proq  vaqtingizni  muomala  madaniyatiga  va 
insonlar bilan ishlashgabag‘ishlang. 
Boy bo‘lmoq uchun nima qilmoq kerak? 
O‘z  orzuingizni  aniqlang  va  toping,  so‘ngra  uni  hayotga  tadbiq  qiling. 
Bilimni va hunarni puxta va har tomonlama egallang, unga sayqal bering – xuddi 
shu amal Sizga moliyaviy mustaqillikka erishishni ta’minlab  beradi. Hech kimga 

---

353 
 
va  hech  qachon  o‘z  orzularingizga  erisha  olmasligingiz  haqida  gapirishga  yo‘l 
qo‘ymang.  Eng  avvalo  boylik  yaratishning  shaxsiy  rejasini  tuzib  oling  va  uni 
amalga oshirishni shu bugundan boshlang. Hamma fikr va rejalaringizni qog‘ozga 
tushiring – bu Sizga ishingiz qanday ketayotganini ertaga, indinga va undan keyin 
tekshirib  turish  imkonini  beradi.  Har  kuni,  “
Men  o‘z  taqdirimga  o‘zim  javob 
beraman!
” – deb doimo mashq qilibturing. 
Ma’ruzamiz so‘ngida quyidagi hikmatli so‘zlarni e’tiboringizga havola etishni 
ma’qulko‘rdik: 
«Insonni 
butun 
hayvonlardan  yuqori  qo‘ygan,  uni
 
dunyoningbutun 
sirlaridanvoqifetganto‘rtnarsabudir:hikmat,aql,qanoatvaadolat. 
Ilm 
tahsil 
etmoq, savod chiqarmoq va har narsani atroflicha tushuna bilmoq  – hikmatga; 
tadbir, sabr, nazokat, marhamat – aqlga; hayo, olijanoblik, o‘zini qo‘lga olmoq 
va  o‘zining  haq-huquqini  bilmoq  –  qanoatga;  to‘g‘rilik,  va’daga  vafo,  ezgu 
ishlar qilmoq va yaxshi hosiyatli bo‘lmoq – adolatga tegishlidir. Bu sifatlarning 
barisi  bir  odamda  mujassam  bo‘lsa,  dunyodagi  eng  buyuk  mavqe  ham  uni 
gangitib quymaydi. Eng katta kulfat ham uni sarosimaga sola olmaydi. Bunday 
odam  atrofida  o‘zini  quvontirmaydigan  narsalarning  borligidan  g‘am  emaydi, 
o‘zida  mavjud  narsalardan  mahrum  bo‘lsa,  ranjimaydi.  Boshiga  falokat  kelsa, 
o‘zini  yo‘qotib  qo‘ymaydi.  Hikmat  –  bitmas-tuganmas  hazinadir.  Harjlaganing 
bilan  kamaymaydi,  asraganing  bilan  unga  nuqson  etmaydi.  Hikmat  shunday 
liboski, kiyganing bilaneskirmaydi» 
«Kalila va Dimna» dan 
Muomala va muloqot qoidalari 
16-topshiriq:. Insonlar bilan muloqotning asosiyusullari. 
Ko‘pchilik  insonlar,  ayniqsa  yoshlar  o‘zlarini  zamonaviy  jamiyat  va 
jamoada qanday tutishlari kerakligi haqidagi, uyda va ishxonada nimalarga e’tibor 
berishlari  lozimligi,  savdoda,  ish  vaqtida  insonlar  bilan   qanday  munosabatda 

---

354 
 
bo‘lish  maqsadga  muvofiqligi,  do‘stona  va  amaliy  ko‘rinishdagi  suhbatlarni 
qanday  qilib  olib  borish  to‘g‘risidagi,  oila  va  ishxonadagi  konflikt  sharoitlarda 
nimalar qilish mumkinligi haqidagi yangi va zamonaviy adabiyotlar bilan tanisha 
olmadilar,  chunki,  ular  o‘z  vaqtida  yaratilmadi  va  natijada  bu  sohaga  oid  ta’lim-
tarbiya  berish  ishi  ancha  oqsab  qoldi.  Jamiyat  hayotini  va  uning  hozirgi  holatini 
faqatgina  o‘zaro  munosabatlar  qoidalari  mukammal  emasligi  bilan  tushuntirish 
juda  ham  soddalik  bo‘lgan  bo‘lar  edi.  Ammo,  bunday  qonun-qoidalarning  katta 
madaniy ahamiyatini rad etish ham katta xatolik bo‘lar edi. Shuni ham ta’kidlash 
kerakki,  atrofdagilar  bilan  muloqot  qoidalarini  yaxshi  bilmaslik  ko‘pchilik 
odamlar,  ayniqsa,  tadbirkorlar  oldida  kattagina  muammolarni  keltirib  chiqarishi 
mumkin.  Bu  sohada  o‘tkazilgan  ko‘p  yillik  tadqiqotlar  shuni  ko‘rsatadiki, 
moliyaviy  munosabatlarda  muvaffaqiyat  qozonish,  Hatto,  iqtisodiyotning  texnik 
sohalarida ham faqatgina 15% gina texnik bilimlarga, qolgan 85% esa hamkasblar 
bilan  muomala  qila  bilish,  boshqacha  qilib  aytganda,  odamlarga  rahbarlik 
qilishdagi  shaxsiy  fazilatlar  va  qobiliyatlarga  bog‘liq  ekan.  Amerikalik  tanikli 
biznesmen  Jon  Rokfeller  shunday  degan  ekan:  «