Ecologiya MurodovSh lot doc

1.8  Populyatsiya  ekotizim  bo’la  oladimi?

  Shubhasiz, 

populyatsiya  ham  jamoadir,  biroq  u  bir  turning  alohida 

yashaydigan organizmi bo’lishiga qaramay, populyatsiya va jamoa 

tirik  materikning  har  xil  ierarxik  darajasini  tashqil  etadi  (1.1  -

rasmda ko’rsatilgan). 

 

Bizning fikrimizcha, populyatsiya uni  o’rab turgan muhiti 

bilan birgalikda qaralsa, ekotizim bo’lishi mumkin.  

 

Shu  nuqtai  nazardan  botanik  T.A.  Rabotnov  (1950) 

biogeotsenoz  va  biotsenozning  aniq  chegarasiga  kiruvchi 

organizmlarni  turkumlar  yig’indisi  sifatida  tsenopopulyatsiya 

tushunchasini kiritgan.  

11 

30 

---

www.qmii.uz/e-lib 

 

www.qmii.uz/e-lib 

 

  boshqalar). Shuning uchun ham ekologiya ayniqsa, uning tarmog’i 

hisoblangan  amaliy  ekologiya,  texnik  va  texnologik  fanlar  bilan 

uzviy bog’langan. 

 

Hozirgi  davrda  ayniqsa,  antropogen  (inson)  omil  yaqqol 

sezilmoqda.  Shuning  uchun  ekologik  o’rganishning  zarur 

yo’nalishlaridan  biri-jamiyat  va  tabiiy  tizimlar  orasidagi 

munosabatni o’rganishdan iborat. 

 

L.I.  Tsvetkova  va  boshqalar  (1999)  «Ekologiya  hozirgi 

paytda  o’z    ildizlari  bilan  biologiya  fani  zaminida  rivojlangan 

bo’lsada,  uning  doirasidan  chiqib  yangi  integrallashgan  fanga  

aylandi  va  tabiiy,  texnik  va  ijtimoiy  fanlararo  ko’prik  vazifasini 

bajarmoqda» deb mutlaqo to’g’ri yozgan (24 bet).  Shunga ko’ra, 

Yer haqidagi fanlarga ham taalluqlidir, desak xato qilmaymiz. 

 

Ekologiya nafaqat yuqorida qayd etilgan fanlar bilan, balki 

ma‘lum darajada iqtisod, matematika, informatika, kibernetika  va 

boshqa qator fanlar bilan ham chambarchas bog’liq. 

 

Ekologiya va tabiat muhofazasi fani haqida ham to’xtalish 

lozim.  Ekologiya  va  tabiat  muhofazasining  vazifalari  bir-biriga 

chambarchas  bog’liqligini  hisobga  oladigan  bo’lsak,  ularni  bir 

biridan  ajratuvchi  chegarani  aniqlash  aslo  mumkin  emas. 

Boshqacha    aytganda,  ekologiyani  tabiat  muhofazasining  nazariy 

asosi  deb  qarash  mumkin.  O’z  navbatida,  tabiat  muhofazasi  – 

ekologik  vazifalarning amaliy tadbirlari  va  hal etish usulidir. Shu 

ma‘noda  ba‘zi  hollarda  qo’llaniladigan  «Texnik  ekologiya», 

«Sanoat  ekologiyasi»  va  ba‘zi  tushunchalar  ekologik  fan  

hisoblanmaydi. 

 

Ular faqat ekologik masalalarning  muhandislik  yechimini 

ta‘minlaydi va dastlab  tabiiy muhitning sifatini saqlab qoladi.