7.13 Keskin davr
. Paleontologik ma‘lumotlar ba‘zi
o’simliklar va hayvonlar guruhining hashamatli rivojlanishi va
gullashi, ularning zaiflanishi va hatto to’liq yo’qolib ketishi
to’g’risida ma‘lumot beradi (xullas, era belgilari bo’yicha organik
dunyoda katta o’zgarishlarga ajratgan edi).
To’satdan flora va faunalarning almashinishini
tavsiflovchi vaqtinchalik oraliq keskin davr nomini olgan.
Hozirgi paytda beshtadan ko’proq yoki kamroq shunday
davrlar aniqlangan (Serpuxov va boshq. 1976).
Birinchi keskin davrda (silur davri) trilobitlar, graptolitlar,
nautiloidlarning qisqarib ketishini bir qancha yelkaoyoqlilar oilasi
(broxiopod), bir qancha dengiz tipratikanlari guruhi, bir qancha
marjonli turlar va boshqalar qirilib ketadi.
Ikkinchi davrda (paleozoy erasining oxirida) organik
dunyoning o’zgarish miqyosi kengroq. Ko’pchilik fuzulinlar va
shvagerinlar butunlay qirilib ketadi (juda soddalari), to’rtnurli
marjonlar (rugozlar) va tabulyatlar, broxiopod, dengiz liliyi,
dengiz tipratikanlari, eng oxirgi trilobitlar, goniatitlar, ko’pgina
baliq oilalari, amfibiyaga o’xshash (stegotsifallar) butunlay qirilib
ketadi. Poporotnikli floralar keskin kamayib ketadi.
Uchinchi davrda (trias davrining tugashida) trias
ammanitlar, eng oxirgi stegotsefallar va ba‘zi reptiliylarning
ko’pchilik oila va turlari qirilib ketishi bilan tavsiflanadi.
To’rtinchi keskin davrda (mezozoy erasining tugashi)
yana faunalarning (xuddi paleozoyning tugashi kabi) muhim
81
120
www.qmii.uz/e-lib
www.qmii.uz/e-lib
3. Biogen elementlari deganda nimani tushunasiz?
4. Biokimyoviy davrni ta‘riflab bering?
5.
Zahirali va almashuvchi aylanishlar fondi nima bilan farq
qiladi?
6.
Akademik V.R. Vilyams moddalarning aylanishiga
qanday ahamiyat bergan?
7.
Uglerod aylanishining sxemasini chizing?
8.
Atmosferada
С
O
2
ning qanday ahamiyati bor?
9.
Inson atmosferada
С
O
2
ning tarkibiga qanday ta‘sir etadi?
10.
Azotning aylanishi to’g’risidagi siz nimani bilasiz?
11.
Denitrifikatsiya va netrifikatsiya jarayonlarini tushuntirib
bering?
12.
Amonifikatsiya jarayonining mazmunini tushuntiring?
13.
Kislorodning biogeokimyoviy ahamiyati nimadan iborat?
14.
Kislorodning hosil bo’lish va sarflanish muvozanati
qanday?
15.
Vodorodning biogenli aylanishi nimani anglatadi?
16.
Ikkinchi darajali biogenli elementlarning aylanishiga
misollar keltiring?
17.
Elementlarning aylanishida moddalarning holati qanday
ahamiyatga ega?
18.
Nima uchun ba‘zi bir elementlardan o’g’it sifatida
foydalaniladi?
19.
Fosforning aylanishi to’g’risida nima bilasiz?
20.
Kaliy va temir qanday biogen ahamiyatga ega?
Do'stlaringiz bilan baham: |