Z sh. Afzalov, O. T. Kenjaboev, A. O. Ro'Ziev, R. X. Qodirov

1.4. O'zbekistonda bank faoliyatini avtomatlashtirishning hozirgi holati 
Dastlabki bosqichlarda mamlakatimizda bank texnologiyalarini rivojlantirish juda 
murakkab sharoitlarda  olib borildi.  Rivojlantirishda  avvalgi  markazlashtirilgan  tizimda 
to'ilangan  tajribalar  asos  bo'lib  xizmat  qilsada  bozor  iqtisodi  sharoitida  tijorat  kredit 
muassasalari faoliyatini tashkil qilish tajribasiga ega bo'lgan mutaxassislar deyarli yo'q 
edi. 
Mamlakatimiz  bank  sohasini  rivojlantirilishi  bank  axborot  tizimlari  va  texnik 
tauminotini takomillashuviga ahamiyatli ta'sir qildi. Bankning kattaligi, uning moliyaviy 
ahvoli  axborot  texnologiyalarining  iortfeli  hajmini  kattalashishiga  etarli  darajada  o'z 
ta'sirini ko'rsatdi. 
Dastlabki  bosqichda  bank  AT  oieratsion  faoliyatni  avtomatlashtirish  asosiga 
qurilgan  edi.  "Bank  oieratsion  kuni"  deb  nomlangan  axborotlashtirilgan  majmuaning 
asosini buxgalterlik ishlari tashkil qilar edi. 
Bank  tizimlarini  takomillashtirish  keyingi  yillarda  ahamiyatli  ravishda 
intensivlashib  ketdi.  1996-1997  yillarda  bu  jarayonga  banklar  HBRni  kiritilishi 
katalizator bo'lib xizmat qildi. Ammo, bank buxgalteriyasi qanchalik muhim bo'lishiga 
qaramay BAT kabi global tushunchaning bir tarkibiy qisminigina tashkil qiladi. Shunga 
qaramay  aynan  HBRni  kiritilishi  Markaziy  bank  harakati  yo'nalishida  va  ATlarni 
rivojlantirish  bo'yicha  tijorat  banklari  asosiy  sonini  aniqlashda  infratuzilma 
xususiyatidagi qator omillarni ^zaga kelishini aniqlab berdi. Bu omillarga quyidagilarni 
kiritish mumkin: 
-Resiublika  Markaziy  banki  tomonidan  milliy  val^ta  hisob-kitoblarini  amalga 
oshirish uchun resiublika ichki elektron to'lovlar tizimini yaratish va joriy qilish; 
-tijorat  banklari  (TB) oieratsion  faoliyatini  turli  usullar  bilan  avtomatlashtirilgan 
tizimlarini unifikatsiya qilishlarga urinish: 

---

40
 
-Oracle maulumotlar bazasini boshqarish relyatsion (jadvalli yo'naltirilgan) tizimi 
asosida oieratsion faoliyati avtomatlashtirilgan tizimini yaratish uchun bazaviy ilatforma 
tanlovi; 
-dasturiy  majmuani  ishlab  chiqishda  mahalliy  ishlab  chiquvchilarga  tayanish 
("Fido-biznes"); 
-TBAAT dasturiy majmuani joriy qilish.